lipiec 2009
W numerze:
Przeglądy, poglądy
(Przegląd prasy)
Ochrona dziedzictwa powojennego modernizmu
(Omówienie sposobów ochrony budynków powstałych po wojnie)
Karina Koziej
Obraz z Niegowici i „Projekt Haberschrack”
(Tajemnica fotografii obrazu „Trzy Marie u grobu”)
Wojciech Marcinkowski
Kolekcja smólska
(Prywatna kolekcja malarstwa przechowywana w pałacyku w Smólsku)
Eliza Ptaszyńska
Zabytki i prawo: Jakiego ustroju administracji konserwatorskiej potrzebujemy?
(Rozważania na temat organizacji administracji konserwatorskiej)
Katarzyna Zalasińska
Wokół jednego zabytku: Medalion Marii Grąbczewskiej
(Odlany w gipsie medalion wykonany przez Antoniego Madeyskiego)
Maria Irena Kwiatkowska
SPOTKANIA NA WSCHODZIE
Polscy konserwatorzy w Trokach
(Prace polskich konserwatorów w Trokach w okolicach Wilna)
Stanisław Grzelachowski
Spotkanie z książką: Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie
(Omówienie książki wydanej z okazji stulecia założenia TPN w Wilnie)
ZABYTKI W KRAJOBRAZIE
Bernardyni w Prusach Królewskich
(Historia kościoła i klasztoru bernardynów w Lubawie)
Robert Swat
Spotkanie z książką: Milanówek w dokumencie i fotografii
(Omówienie albumu wydanego przez Archiwum Państwowe)
Kamienica z Gutenbergiem
(Popiersie Jana Gutenberga na kamienicy w Częstochowie)
Sebastian Wróblewski
Murowana cerkiew obronna
(Cerkiew w Posadzie Rybotyckiej)
Marta Trojanowska
Z WIZYTĄ W MUZEUM
Nicią malowane...
(Wystawa w Zamku Żupnym w Wieliczce)
Klementyna Ochniak-Dudek
Damskie torebki
(Wystawa w Arsenale Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie)
Joanna Kowalska
Dyliżans pocztowy
(Wystawa z okazji Roku Słowackiego we wrocławskim Parku Słowackiego)
WOKÓŁ TRADYCJI
Estreicherowie
(Dzieje słynnego rodu)
Janusz Miliszkiewicz
TO TEŻ SĄ ZABYTKI
Meble Jana Kurzątkowskiego
(Pokaz sześciu mebli zaprojektowanych przez Jana Kurzątkowskiego)
Okólniki pocztowe
(Przykład pierwszych pism urzędowych w powojennej Polsce)
Wojciech Przybyszewski
ROZMAITOŚCI
Warszawa oglądała malowidła Palloniego
(Barokowe polichromie w klasztorze karmelitów bosych w Warszawie)
Tomasz Urzykowski
Świąteczne jazdy zabytkowym tramwajem
(Okresowe wystawy w zabytkowym tramwaju w Katowicach)
Wieża w Żninie
(Odrestaurowana wieża ciśnień w Żninie)
Fontanna i grób Potockiej w Bachczysaraju
(Pamiątki po Marii Potockiej w pałacu chanów w Bachczysaraju)
Hanna Widacka
Spotkanie z książką: Historia zapomnianej kolekcji
(Omówienie książki Jana F. Lewandowskiego „Generał Józef Zając i jego kolekcja”)
Krajowy wykaz zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem
(Baza danych w Ośrodku Ochrony Zbiorów Publicznych)
Monika Barwik
Świt „Świtu”, czyli o wytwórni porcelany „Świt” w Ćmielowie
(Historia nowej wytwórni porcelany w Ćmielowie)
Bożena Kostuch
Spotkanie z książką: Historia kolei
(Omówienie książki wydanej przez Carta Blanca)
Listy
(List dotyczący możliwości zwiedzania muzeum przez osoby niepełnosprawne)
(Przegląd prasy)
Ochrona dziedzictwa powojennego modernizmu
(Omówienie sposobów ochrony budynków powstałych po wojnie)
Karina Koziej
Obraz z Niegowici i „Projekt Haberschrack”
(Tajemnica fotografii obrazu „Trzy Marie u grobu”)
Wojciech Marcinkowski
Kolekcja smólska
(Prywatna kolekcja malarstwa przechowywana w pałacyku w Smólsku)
Eliza Ptaszyńska
Zabytki i prawo: Jakiego ustroju administracji konserwatorskiej potrzebujemy?
(Rozważania na temat organizacji administracji konserwatorskiej)
Katarzyna Zalasińska
Wokół jednego zabytku: Medalion Marii Grąbczewskiej
(Odlany w gipsie medalion wykonany przez Antoniego Madeyskiego)
Maria Irena Kwiatkowska
SPOTKANIA NA WSCHODZIE
Polscy konserwatorzy w Trokach
(Prace polskich konserwatorów w Trokach w okolicach Wilna)
Stanisław Grzelachowski
Spotkanie z książką: Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie
(Omówienie książki wydanej z okazji stulecia założenia TPN w Wilnie)
ZABYTKI W KRAJOBRAZIE
Bernardyni w Prusach Królewskich
(Historia kościoła i klasztoru bernardynów w Lubawie)
Robert Swat
Spotkanie z książką: Milanówek w dokumencie i fotografii
(Omówienie albumu wydanego przez Archiwum Państwowe)
Kamienica z Gutenbergiem
(Popiersie Jana Gutenberga na kamienicy w Częstochowie)
Sebastian Wróblewski
Murowana cerkiew obronna
(Cerkiew w Posadzie Rybotyckiej)
Marta Trojanowska
Z WIZYTĄ W MUZEUM
Nicią malowane...
(Wystawa w Zamku Żupnym w Wieliczce)
Klementyna Ochniak-Dudek
Damskie torebki
(Wystawa w Arsenale Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie)
Joanna Kowalska
Dyliżans pocztowy
(Wystawa z okazji Roku Słowackiego we wrocławskim Parku Słowackiego)
WOKÓŁ TRADYCJI
Estreicherowie
(Dzieje słynnego rodu)
Janusz Miliszkiewicz
TO TEŻ SĄ ZABYTKI
Meble Jana Kurzątkowskiego
(Pokaz sześciu mebli zaprojektowanych przez Jana Kurzątkowskiego)
Okólniki pocztowe
(Przykład pierwszych pism urzędowych w powojennej Polsce)
Wojciech Przybyszewski
ROZMAITOŚCI
Warszawa oglądała malowidła Palloniego
(Barokowe polichromie w klasztorze karmelitów bosych w Warszawie)
Tomasz Urzykowski
Świąteczne jazdy zabytkowym tramwajem
(Okresowe wystawy w zabytkowym tramwaju w Katowicach)
Wieża w Żninie
(Odrestaurowana wieża ciśnień w Żninie)
Fontanna i grób Potockiej w Bachczysaraju
(Pamiątki po Marii Potockiej w pałacu chanów w Bachczysaraju)
Hanna Widacka
Spotkanie z książką: Historia zapomnianej kolekcji
(Omówienie książki Jana F. Lewandowskiego „Generał Józef Zając i jego kolekcja”)
Krajowy wykaz zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem
(Baza danych w Ośrodku Ochrony Zbiorów Publicznych)
Monika Barwik
Świt „Świtu”, czyli o wytwórni porcelany „Świt” w Ćmielowie
(Historia nowej wytwórni porcelany w Ćmielowie)
Bożena Kostuch
Spotkanie z książką: Historia kolei
(Omówienie książki wydanej przez Carta Blanca)
Listy
(List dotyczący możliwości zwiedzania muzeum przez osoby niepełnosprawne)
Obraz z Niegowici i „Projekt Haberschrack”
Nabyta na aukcji internetowej fotografia pokazuje obraz „Trzy Marie u grobu” najpewniej jeszcze we wnętrzu kościoła w Niegowici koło Gdowa. Tłem wydają się ściany drewnianego osiemnastowiecznego kościoła przeniesionego w 1973 r. do Mętkowa pod Oświęcimiem. Obraz umieszczony jest w ramie, przesłaniającej częściowo lico, która usunięta zostanie wkrótce po pozyskaniu do Muzeum (obecna rama pochodzi z 1949 r.). Stan malowanej tablicy wydaje się zły, przedstawienie jest w znacznym stopniu nieczytelne. Fotografia rejestruje przede wszystkim uszkodzenie warstwy werniksu, tj. utratę przezroczystości i zmiany strukturalne, jakie powstają w wyniku procesów. Michał Walicki, który położył wielkie zasługi w badaniu sztuki gotyckiej w Polsce, jako pierwszy zauważył uderzające podobieństwo wszystkich trzech Marii do ujęcia postaci Anny w „Zwiastowaniu Annie” z krakowskiego poliptyku augustiańskiego. Ów poliptyk augustiański, pierwotnie na ołtarzu głównym kościoła św. Katarzyny na Kazimierzu w Krakowie, zajmuje szczególne miejsce w dziejach sztuki gotyckiej w Małopolsce. Jest to zarazem pierwszy przypadek w dziejach małopolskiej sztuki gotyckiej, kiedy znamy nazwisko mistrza – Nicolaus (Niklas) Haberschrack, datę zawarcia z nim kontraktu (1468 r.) oraz przewidywany czas realizacji dzieła (pół roku). Choć „Retabulum Augustiańskie” było od dawna przedmiotem badań historyczno-artystycznych, ale te prowadzone były bez uprzedniego wnikliwego rozpoznania stanu zachowania oryginalnej warstwy malarskiej dzieła. W wypadku „Retabulum Augustiańskiego” bodaj w jeszcze większym stopniu niż u „Trzech Marii...” z Niegowici pojawia się niepokojąca kwestia, co jest autentycznym dziełem Haberschracka, a co rezultatem późniejszych przemalowań, restauracji i konserwacji. Niejednokrotnie opinie o malarstwie Haberschracka formułowano odwołując się akurat do nieautentycznych partii malowideł. W tej sytuacji pilnym postulatem wydało się uchwycenie historii konserwowania każdej z kwater. Temu właśnie ma służyć projekt badawczy „Nicolaus Haberschrack pictor de Cracovia”, przedstawiony przez pracowników pionu konserwatorskiego Muzeum Narodowego w Krakowie oraz Działu Polskiego Malarstwa i Rzeźby do 1764 r. (Wojciech Marcinkowski). W ramach tego interdyscyplinarnego projektu mają być przeprowadzone studia z zakresu historii sztuki i nauk pomocniczych historii oraz szeroko zakrojone badania konserwatorskie. Dopiero w następstwie tych badań uzyskać możemy pewniejszy grunt dla dociekań historyczno-artystycznych.
Wojciech Marcinkowski
Kolekcja smólska
Ostatnio do rąk wielu historyków sztuki, muzealników, zbieraczy trafił album autorstwa Stefanii Krzysztofowicz-Kozakowskiej Kolekcja smólska. Polskie malarstwo XIX i początku XX wieku, wydany z inicjatywy właścicieli zebranej kolekcji polskiego malarstwa i ich kosztem. Ważne miejsce w tej kolekcji zajmuje Piotr Michałowski, kolekcja smólska liczy pięć jego prac. Nie dziwi też obecność w kolekcji innych zamiłowanych „koniarzy”: Juliusza, Wojciecha i Jerzego Kossaków. Ich prace – to najliczniejsza grupa dzieł w zbiorze. Technika akwarelowa należy chyba do ulubionych technik właścicieli zbioru, skoro znalazły się w nim całe zespoły prac znanych akwarelistów, jak: Adam Setkowicz, Stanisław Gibiński, Juliusz Holzmüller i Julian Fałat. „Pejzaż zimowy z Nieświeża” i „Autoportret ze sztalugą” z 1911 r., obie akwarele autorstwa Fałata należą do doskonałych dzieł tego wytrawnego artysty.
Dzieł wybitnych w kolekcji smólskiej nie brakuje. Wystarczy przytoczyć kilka nazwisk, jak Józef Brandt, Alfred Wierusz-Kowalski, Józef Chełmoński, Maksymilian Gierymski, Władysław Malecki, Zygmunt Sidorowicz, Roman Kochanowski. Towarzyszą im mniej znani, czasem nie mniej utalentowani artyści: Antoni Kozakiewicz, Marian Zarembski, Adam Ciemniewski, Antoni Piotrowski. Właściciele smólskiej kolekcji zdecydowali się na zakup aż pięciu prac Alfreda Wierusza-Kowalskiego. Ten zawsze bardzo popularny i wysoko sprzedający swoje dzieła malarz tutaj pokazany jest dobrymi i bardzo dobrymi pracami. Wszystkie utrzymane w zimowej scenerii. Są to wyciszone patrole powstańcze z 1878 i 1880 r., duża, rozsłoneczniona, radosna scenka rodzajowa, doskonale malowane „Wilki w nocy” z około 1900 r. oraz skrząca się śniegiem, z niebem krwawo barwionym zachodzącym słońcem scena napadu wilków ze złowróżbnym tytułem „Osaczony”. W duchu omówionych prac mieści się jedyny w zbiorze, ale jakiej klasy obraz Józefa Chełmońskiego „Próba czwórki” z 1878 r. Wydłużony format „Próby czwórki” obejmuje rozszalały, czterokonny zaprzęg na środku jakiejś wsi, nad którym próbuje zapanować przerażony woźnica.
Kolekcja przechowywana jest w pięknym, klasycyzującym pałacyku w Smólsku, we wnętrzach wypełnionych eleganckimi stylizowanymi meblami, wśród kwiatów i starannie dobranych bibelotów, co tworzy razem świat piękna i harmonii. W zamysłach autorów zbioru ma być on udostępniony w przyszłości zwiedzającym.
Dzieł wybitnych w kolekcji smólskiej nie brakuje. Wystarczy przytoczyć kilka nazwisk, jak Józef Brandt, Alfred Wierusz-Kowalski, Józef Chełmoński, Maksymilian Gierymski, Władysław Malecki, Zygmunt Sidorowicz, Roman Kochanowski. Towarzyszą im mniej znani, czasem nie mniej utalentowani artyści: Antoni Kozakiewicz, Marian Zarembski, Adam Ciemniewski, Antoni Piotrowski. Właściciele smólskiej kolekcji zdecydowali się na zakup aż pięciu prac Alfreda Wierusza-Kowalskiego. Ten zawsze bardzo popularny i wysoko sprzedający swoje dzieła malarz tutaj pokazany jest dobrymi i bardzo dobrymi pracami. Wszystkie utrzymane w zimowej scenerii. Są to wyciszone patrole powstańcze z 1878 i 1880 r., duża, rozsłoneczniona, radosna scenka rodzajowa, doskonale malowane „Wilki w nocy” z około 1900 r. oraz skrząca się śniegiem, z niebem krwawo barwionym zachodzącym słońcem scena napadu wilków ze złowróżbnym tytułem „Osaczony”. W duchu omówionych prac mieści się jedyny w zbiorze, ale jakiej klasy obraz Józefa Chełmońskiego „Próba czwórki” z 1878 r. Wydłużony format „Próby czwórki” obejmuje rozszalały, czterokonny zaprzęg na środku jakiejś wsi, nad którym próbuje zapanować przerażony woźnica.
Kolekcja przechowywana jest w pięknym, klasycyzującym pałacyku w Smólsku, we wnętrzach wypełnionych eleganckimi stylizowanymi meblami, wśród kwiatów i starannie dobranych bibelotów, co tworzy razem świat piękna i harmonii. W zamysłach autorów zbioru ma być on udostępniony w przyszłości zwiedzającym.
Eliza Ptaszyńska
Estreicherowie
Karol Estreicher mł. (1906-1984) – pisarz, historyk sztuki, twórca Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Collegium Maius, tłumacz Żywotów najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów Giorgia Vasariego, po wojnie odnalazł w Niemczech i rewindykował skarby kultury narodowej. Urodził się w rodzinie Stanisława Estreichera (1869-1939), pierwszego po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. rektora UJ. Był wnukiem Karola Estreichera st. (1827-1908), twórcy Bibliografii Polskiej, prawnukiem Alojzego Estreichera (1798-1852), rektora UJ, który po powstaniu listopadowym chronił młodzież przed represjami, oraz prawnukiem Dominika Estreichera (1750-1809), syna lekarza z Moraw, sprowadzonego do Polski przez przyjaciela – ks. Hugona Kołłątaja. Dominik Estreicher, protoplasta polskiej linii rodu, wsławił się jako jeden z reformatorów Akademii Krakowskiej oraz nadworny malarz króla Stanisława Augusta. Po kądzieli był Karol Estreicher mł. prawnukiem Ambrożego Grabowskiego (1782-1868), pisarza, kolekcjonera i antykwariusza, który jako pierwszy ustalił, że to Wit Stwosz jest autorem ołtarza w krakowskim Kościele Mariackim. Brat Stanisława Estreichera – Tadeusz (1871-1952) przyjaźnił się z Wyspiańskim, Mehofferem, Wyczółkowskim. Tradycja mówi, że dla Wyspiańskiego wynalazł nową technikę graficzną – fluorofortę. Tadeusz był profesorem chemii na Uniwersytecie we Fryburgu i na UJ. Jego syn Zygmunt (1917-1993) był znanym w świecie profesorem muzykologii na Uniwersytecie w Genewie. Z kolei syn Zygmunta, Jerzy Estreicher, mieszka w Szwajcarii, jest wirtuozem organów. Synem Tadeusza, bratem Zygmunta, był dr Leon Estreicher (zm. w 1991 r.), po wojnie słynny lekarz-społecznik w Radkowie Kłodzkim. Leon Estreicher chronił resztki rodzinnej kolekcji i zabytkowy księgozbiór (zob. „Spotkania z Zabytkami”, nr 4, 1992, ss. 8-10).
Więcej wiadomości o słynnym rodzie można uzyskać w trakcie zwiedzania willi Estreicherów na Woli Justowskiej w Krakowie, gdzie mieści się Muzeum Rodu Estreicherów, Strat Kultury i Rewindykacji.
Więcej wiadomości o słynnym rodzie można uzyskać w trakcie zwiedzania willi Estreicherów na Woli Justowskiej w Krakowie, gdzie mieści się Muzeum Rodu Estreicherów, Strat Kultury i Rewindykacji.
Janusz Miliszkiewicz
Najczęściej oglądane
styczeń/luty 2014
styczeń/luty 2014
Moda na historie alternatywne trwa u nas w najlepsze, ten numer „Art &…
zobacz
Zgłoszenie chęci kupna obiektu
Zgłoszenia chęci kupna przyjmowane są od osób zalogowanych w Artinfo.pl
W przypadku braku konta prosimy o rejestrację.
W przypadku braku konta prosimy o rejestrację.
Uwaga - osoby nie pamiętające nazwy użytkownika i hasla mogą otrzymać przypomnienie na adres mailowy, użyty przy pierwszej rejestracji konta.
Prosimy wybrać poniższy link „przypomnij hasło” i wypełnić tylko pole adres e-mail.
Prosimy wybrać poniższy link „przypomnij hasło” i wypełnić tylko pole adres e-mail.
W przypadku pytań, prosimy o kontakt z naszym biurem:
22 818 94 68 (poniedziałek - piątek: 10:00 - 17:00)
email: [email protected]
22 818 94 68 (poniedziałek - piątek: 10:00 - 17:00)
email: [email protected]