sierpień 2009
W numerze:
Przeglądy, poglądy
(Przegląd prasy)
Prawdziwe „objawienie się” Jana Szczepkowskiego
(Sukces Jana Szczepkowskiego na Wystawie Sztuki w Paryżu w 1925 r.)
Katarzyna Chrudzimska-Uhera
Pamiątki po Mikołaju Zyblikiewiczu
(Kosztowna karabela i laska marszałkowska Zyblikiewicza)
Piotr Hapanowicz
Wokół jednego zabytku: Portret Zybla
(Opinie o portrecie Mikołaja Zyblikiewicza namalowanym przez Jana Matejkę)
Wojciech Przybyszewski
SPOTKANIA NA WSCHODZIE
Jubileusz Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie
(Pamiątki związane z jubileuszami wileńskiego uniwersytetu)
Aleksander Srebrakowski
ZABYTKI W KRAJOBRAZIE
Cytadela grudziądzka
(Dzieje grudziądzkiej budowli fortecznej)
Mariusz Żebrowski
Tyrolczycy pod Karkonoszami
(„Tyrolskie” domy w Mysłakowicach)
Michał Woźniak
Szwajcarka
(Historia dawnej pijalni mleka w Szczawnie Zdroju)
Wojciech Przybyszewski
Żelazny most wiszący
(Most w Ziomku na rzece Mała Panew)
Krzysztof Spałek
TO TEŻ SĄ ZABYTKI
Zabytkowa tkalnia żakardowa
(Pozostałości tkalni należącej do Spółdzielni „Ład”)
Marek Barszcz
ZABYTKI I MŁODZIEŻ
Młodzi artyści w Łazienkach
(Wystawa prac dzieci i młodzieży warszawskich szkół)
Spotkanie z książką: Nowe przygody Duśka i Bajdka
(Omówienie nowej książeczki z serii dla dzieci)
Z WIZYTĄ W MUZEUM
Kolekcja grafiki i rysunku na zamku w Suchej Beskidzkiej
(Historia powstania suskiej kolekcji)
Barbara Woźniak
PRO FIDE ET PATRIA – Dla Wiary i Ojczyzny
(Opis eksponatów z wystawy)
Anna Grochala
Spotkanie z książką: Łazienkowskie zbiory
(Omówienie katalogu nabytków Łazienek Królewskich)
Kardynał Michał Stefan Radziejowski – fundator znakomity
(Życie i mecenat artystyczny prymasa)
Jerzy Żmudziński
Spotkanie z książką: Skarby prymasa
(Omówienie katalogu wystawy „Święto Baroku…” w Wilanowie)
ROZMAITOŚCI
„Opłakiwanie Chrystusa” z Brzezin
(Płaskorzeźba przypisywana warsztatowi Wita Stwosza)
Arkadiusz Bednarczyk
Zabytki na znaczkach: Bohater trzech narodów
(Znaczek pocztowy upamiętniający Berka Joselewicza)
Spotkanie z książką: Małopolskie drewniane kościoły
(Omówienie książki Małgorzaty Bajon-Romańskiej)
Arkady Kubickiego
(Historia budowli związanej z Zamkiem Królewskim w Warszawie)
Fortepian z wytwórni Teodora Bettinga
(Nowy nabytek Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku)
Krzysztof Rottermund
Spotkanie z książką: Warszawa na starej fotografii
(Omówienie książki wydanej przez Archiwum Państwowe m.st. Warszawy)
Zabytki utracone: Kościół pokolegiacki w Wieluniu
(Dzieje wieluńskiej świątyni)
Stanisław Grzelachowski
Listy
(Przegląd prasy)
Prawdziwe „objawienie się” Jana Szczepkowskiego
(Sukces Jana Szczepkowskiego na Wystawie Sztuki w Paryżu w 1925 r.)
Katarzyna Chrudzimska-Uhera
Pamiątki po Mikołaju Zyblikiewiczu
(Kosztowna karabela i laska marszałkowska Zyblikiewicza)
Piotr Hapanowicz
Wokół jednego zabytku: Portret Zybla
(Opinie o portrecie Mikołaja Zyblikiewicza namalowanym przez Jana Matejkę)
Wojciech Przybyszewski
SPOTKANIA NA WSCHODZIE
Jubileusz Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie
(Pamiątki związane z jubileuszami wileńskiego uniwersytetu)
Aleksander Srebrakowski
ZABYTKI W KRAJOBRAZIE
Cytadela grudziądzka
(Dzieje grudziądzkiej budowli fortecznej)
Mariusz Żebrowski
Tyrolczycy pod Karkonoszami
(„Tyrolskie” domy w Mysłakowicach)
Michał Woźniak
Szwajcarka
(Historia dawnej pijalni mleka w Szczawnie Zdroju)
Wojciech Przybyszewski
Żelazny most wiszący
(Most w Ziomku na rzece Mała Panew)
Krzysztof Spałek
TO TEŻ SĄ ZABYTKI
Zabytkowa tkalnia żakardowa
(Pozostałości tkalni należącej do Spółdzielni „Ład”)
Marek Barszcz
ZABYTKI I MŁODZIEŻ
Młodzi artyści w Łazienkach
(Wystawa prac dzieci i młodzieży warszawskich szkół)
Spotkanie z książką: Nowe przygody Duśka i Bajdka
(Omówienie nowej książeczki z serii dla dzieci)
Z WIZYTĄ W MUZEUM
Kolekcja grafiki i rysunku na zamku w Suchej Beskidzkiej
(Historia powstania suskiej kolekcji)
Barbara Woźniak
PRO FIDE ET PATRIA – Dla Wiary i Ojczyzny
(Opis eksponatów z wystawy)
Anna Grochala
Spotkanie z książką: Łazienkowskie zbiory
(Omówienie katalogu nabytków Łazienek Królewskich)
Kardynał Michał Stefan Radziejowski – fundator znakomity
(Życie i mecenat artystyczny prymasa)
Jerzy Żmudziński
Spotkanie z książką: Skarby prymasa
(Omówienie katalogu wystawy „Święto Baroku…” w Wilanowie)
ROZMAITOŚCI
„Opłakiwanie Chrystusa” z Brzezin
(Płaskorzeźba przypisywana warsztatowi Wita Stwosza)
Arkadiusz Bednarczyk
Zabytki na znaczkach: Bohater trzech narodów
(Znaczek pocztowy upamiętniający Berka Joselewicza)
Spotkanie z książką: Małopolskie drewniane kościoły
(Omówienie książki Małgorzaty Bajon-Romańskiej)
Arkady Kubickiego
(Historia budowli związanej z Zamkiem Królewskim w Warszawie)
Fortepian z wytwórni Teodora Bettinga
(Nowy nabytek Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku)
Krzysztof Rottermund
Spotkanie z książką: Warszawa na starej fotografii
(Omówienie książki wydanej przez Archiwum Państwowe m.st. Warszawy)
Zabytki utracone: Kościół pokolegiacki w Wieluniu
(Dzieje wieluńskiej świątyni)
Stanisław Grzelachowski
Listy
Prawdziwe „objawienie się” Jana Szczepkowskiego
Najbardziej spektakularnym osiągnięciem polskich artystów na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu w 1925 r. był zakup przez rząd francuski „Kapliczki Bożego Narodzenia” Jana Szczepkowskiego. Po długich i trudnych negocjacjach, dzieło – wbrew woli autora – trafiło do modernistycznego kościoła św. Stanisława w Dourges na północy Francji, gdzie w zbyt obszernym wnętrzu prezbiterium wygląda obco i dziwacznie. Trudno nam dziś pogodzić się z tą decyzją, ale dobrze, że przynajmniej w ostatnim czasie podjęto starania, by przeprowadzić konserwację tego niezwykle pięknego i cennego zabytku.
W 1925 r. kronikarz czasopisma „Architekt”, relacjonujący Wystawę Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu, pisał: „Na prawo od wejścia mieści się wnętrze kapliczki drewnianej projektu Jana Szczepkowskiego […]. Szczepkowski, rzeźbiarz znany z impresjonistycznych rzeźb, objawia się w niej po długiem milczeniu w nowej formie […]”. Trzeba przyznać rację kronikarzowi „Architekta” – „Kapliczka Bożego Narodzenia” była prawdziwym „objawieniem się” Jana Szczepkowskiego i pozostała najjaśniejszym punktem w jego artystycznej karierze. Została zaprojektowana z przeznaczeniem na Międzynarodową Wystawę Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu, w drodze konkursu ogłoszonego w 1924 r. „Kapliczka” została pomyślana jako kameralne wnętrze wiejskiego kościoła. Jej dwoma zasadniczymi elementami były nastawa ołtarzowa i kulisy architektoniczno-rzeźbiarskie. Zasadą porządkującą wielość elementów kompozycji było światło – ukazane w postaci promieni spływających z gwiazdy wyciętej na sosrębie. Przedstawienie główne – Boże Narodzenie – wpisane zostało w układ koła, trójkąta i krzyża. W ten symboliczny sposób podkreślona została sakralność sceny, jej boski, wieczny wymiar. Osobną strefę stanowią kulisy z płaskorzeźbionymi scenami zaczerpniętymi z ludowych jasełek i pastorałek. To już strefa ziemska, przeniknięta jednak mocą boską symbolizowaną przez biegnące ukośnymi wiązkami promienie światła.
W 1925 r. kronikarz czasopisma „Architekt”, relacjonujący Wystawę Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu, pisał: „Na prawo od wejścia mieści się wnętrze kapliczki drewnianej projektu Jana Szczepkowskiego […]. Szczepkowski, rzeźbiarz znany z impresjonistycznych rzeźb, objawia się w niej po długiem milczeniu w nowej formie […]”. Trzeba przyznać rację kronikarzowi „Architekta” – „Kapliczka Bożego Narodzenia” była prawdziwym „objawieniem się” Jana Szczepkowskiego i pozostała najjaśniejszym punktem w jego artystycznej karierze. Została zaprojektowana z przeznaczeniem na Międzynarodową Wystawę Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu, w drodze konkursu ogłoszonego w 1924 r. „Kapliczka” została pomyślana jako kameralne wnętrze wiejskiego kościoła. Jej dwoma zasadniczymi elementami były nastawa ołtarzowa i kulisy architektoniczno-rzeźbiarskie. Zasadą porządkującą wielość elementów kompozycji było światło – ukazane w postaci promieni spływających z gwiazdy wyciętej na sosrębie. Przedstawienie główne – Boże Narodzenie – wpisane zostało w układ koła, trójkąta i krzyża. W ten symboliczny sposób podkreślona została sakralność sceny, jej boski, wieczny wymiar. Osobną strefę stanowią kulisy z płaskorzeźbionymi scenami zaczerpniętymi z ludowych jasełek i pastorałek. To już strefa ziemska, przeniknięta jednak mocą boską symbolizowaną przez biegnące ukośnymi wiązkami promienie światła.
Katarzyna Chrudzimska-Uhera
Zabytkowa tkalnia żakardowa
W powstałej w 1926 r. Spółdzielni Artystów „Ład” jedną z głównych specjalności były tkaniny żakardowe. Stosowano w nich nitki lniane, wełniane, lniano-wełniane i jedwabne. Tanie, a przez to bardziej dostępne żakardy wykonywane były na indywidualne zamówienia, jak też sprzedawane w formie makat, serwet oraz tkanin narzutowych i obiciowych. Charakterystyczne dla „Ładu” wzory określano mianem stylu „polskiego” lub „narodowego”. Dawało to artystom „Ładu” poczucie spełnienia swego rodzaju obowiązku wobec odradzającego się państwa polskiego.
Niestety, dorobek Spółdzielni nie przetrwał drugiej wojny światowej. We wrześniu 1939 r. spalone zostały wszystkie wzory i projekty tkanin, karty oraz krosna żakardowe. W 1944 r., podczas Powstania Warszawskiego spłonęła większość tkanin zdobiących gmachy publiczne i mieszkania prywatne. Po wojnie prace nad tkaninami żakardowymi rozpoczęto od nowa. Pierwsze krosno żakardowe zakupiono w drugiej połowie 1945 r. W całym okresie działalności tkalni żakardowej „Ładu” powstało 816 wzorów tkanin, w tym 206 przed wojną i 610 po wojnie. Spółdzielnia „Ład” została zlikwidowana w 1996 r.
W latach 1993-1996 większość urządzeń dawnej spółdzielni „Ład” zakupił Dariusz Makowski, z myślą o kontynuowaniu produkcji tkanin według zachowanych wzorów. Podstawą działania nowej tkalni było dziesięć mechanicznych oraz dwanaście drewnianych krosien żakardowych. W grudniu 2000 r. przeniesiono tkalnię do szklarni w Łazienkach Królewskich w Warszawie, gdzie urządzono Manufakturę Królewską. Ze względu na brak miejsca znalazły się tu tylko zabytkowe krosna drewniane oraz część wyposażenia związanego z ich obsługą. Obecnie z uwagi na problemy finansowe pan Makowski prowadzi rozmowy z Muzeum Historycznym Miasta Warszawy w sprawie sprzedaży tkalni.
W skład kolekcji dawnej tkalni żakardowej Spółdzielni „Ład” wchodzi dwanaście krosien żakardowych z maszynkami, trzy zapasowe maszynki żakardowe, krosno gobelinowe, krosno kilimowe, około 1100 wzorów tkanin wybitych na kartach żakardowych, dwie kartoniarki, tor powroźniczy, cewiarka ręczna, zestaw do snucia ręcznego oraz warsztaty stolarski i ślusarski. Unikatem jest maszynka nicielnicowa, nazywana również „małym żakardem”.
Niestety, dorobek Spółdzielni nie przetrwał drugiej wojny światowej. We wrześniu 1939 r. spalone zostały wszystkie wzory i projekty tkanin, karty oraz krosna żakardowe. W 1944 r., podczas Powstania Warszawskiego spłonęła większość tkanin zdobiących gmachy publiczne i mieszkania prywatne. Po wojnie prace nad tkaninami żakardowymi rozpoczęto od nowa. Pierwsze krosno żakardowe zakupiono w drugiej połowie 1945 r. W całym okresie działalności tkalni żakardowej „Ładu” powstało 816 wzorów tkanin, w tym 206 przed wojną i 610 po wojnie. Spółdzielnia „Ład” została zlikwidowana w 1996 r.
W latach 1993-1996 większość urządzeń dawnej spółdzielni „Ład” zakupił Dariusz Makowski, z myślą o kontynuowaniu produkcji tkanin według zachowanych wzorów. Podstawą działania nowej tkalni było dziesięć mechanicznych oraz dwanaście drewnianych krosien żakardowych. W grudniu 2000 r. przeniesiono tkalnię do szklarni w Łazienkach Królewskich w Warszawie, gdzie urządzono Manufakturę Królewską. Ze względu na brak miejsca znalazły się tu tylko zabytkowe krosna drewniane oraz część wyposażenia związanego z ich obsługą. Obecnie z uwagi na problemy finansowe pan Makowski prowadzi rozmowy z Muzeum Historycznym Miasta Warszawy w sprawie sprzedaży tkalni.
W skład kolekcji dawnej tkalni żakardowej Spółdzielni „Ład” wchodzi dwanaście krosien żakardowych z maszynkami, trzy zapasowe maszynki żakardowe, krosno gobelinowe, krosno kilimowe, około 1100 wzorów tkanin wybitych na kartach żakardowych, dwie kartoniarki, tor powroźniczy, cewiarka ręczna, zestaw do snucia ręcznego oraz warsztaty stolarski i ślusarski. Unikatem jest maszynka nicielnicowa, nazywana również „małym żakardem”.
Marek Barszcz
Kolekcja grafiki i rysunku na zamku w Suchej Beskidzkiej
Renesansowy zamek w Suchej Beskidzkiej, zaliczany jest do najpiękniejszych zabytków Małopolski. Dzięki pasji kolekcjonerskiej jednego z właścicieli, Aleksandra Branickiego, na zamku suskim powstała cenna kolekcja biblioteczno-muzealna. Podczas okupacji hitlerowskiej Sucha znalazła się w granicach Trzeciej Rzeszy, a Zamek stał się siedzibą garnizonu niemieckiego. Po zakończeniu drugiej wojny światowej nastąpił kres świetności rezydencji. Cenny księgozbiór i kolekcja dzieł sztuki uległy rozgrabieniu, zniszczeniu i rozbiciu. Pozostałymi po wojnie zbiorami, na zasadzie depozytu wieczystego, podzieliły się biblioteki i muzea w Warszawie, Wrocławiu, Gdańsku i Krakowie.
Po 70 latach od czasu wybuchu drugiej wojny światowej, dzięki współpracy Muzeum Miejskiego Suchej Beskidzkiej i Muzeum Narodowego w Warszawie oraz wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wspaniała kolekcja grafiki i rysunku, zgromadzona przez Branickich, powróci na okres wystawy czasowej (od 20 czerwca do 6 września 2009 r.) do suskiego zamku. Tytuł wystawy „PRO FIDE ET PATRIA – Dla Wiary i Ojczyzny” jest bezpośrednim nawiązaniem do ekslibrisu Branickich z rodowym herbem Korczak.
Po 70 latach od czasu wybuchu drugiej wojny światowej, dzięki współpracy Muzeum Miejskiego Suchej Beskidzkiej i Muzeum Narodowego w Warszawie oraz wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wspaniała kolekcja grafiki i rysunku, zgromadzona przez Branickich, powróci na okres wystawy czasowej (od 20 czerwca do 6 września 2009 r.) do suskiego zamku. Tytuł wystawy „PRO FIDE ET PATRIA – Dla Wiary i Ojczyzny” jest bezpośrednim nawiązaniem do ekslibrisu Branickich z rodowym herbem Korczak.
Barbara Woźniak
PRO FIDE ET PATRIA – Dla Wiary i Ojczyzny
Na wystawie zaprezentowano wybór ponad 150 dzieł, które pokazane w porządku chronologicznym tworzą pewien szkic historii grafiki i rysunku polskiego od XVI do XIX w. Przegląd otwierają szesnastowieczne drzeworyty Willema Hondiusa, Jeremiasza Falcka., Matthäusa Deischa. Oglądamy akwarele Piotra Michałowskiego i Artura Grottgera, a także większy zespół dzieł graficznych i rysunkowych Aleksandra Orłowskiego oraz interesujące prace Cypriana Kamila Norwida. Zbiór z Suchej pozwala również zwrócić uwagę na nowe zjawiska, np. szybkie przyswojenie w XIX w. na gruncie polskim wynalezionej pod koniec XVIII stulecia litografii oraz zwiększającą się liczbę kobiet artystek, głównie amatorek (wśród nich Maria z Czartoryskich Wirtemberska), ale też uprawiających sztukę zawodowo (np. Henryka Beyer). O pozostałych eksponatach można przeczytać w dalszej części artykułu.
Anna Grochala
Najczęściej oglądane
listopad 2014
listopad 2014
W listopadowym wydaniu „Arteonu” twórczość Gustave’a Courbeta w kontekście…
zobacz
październik 2014
październik 2014
W październikowym „Arteonie” sylwetkę Olgi Boznańskiej w przededniu monograficznej wystawy…
zobacz
Numer 2/14 [30] 2014
Numer 2/14 [30] 2014
Okładka: Robert Kuśmirowski, "Wagon", 2009, Muzeum Hamburger Bahnhof w Berlinie, instalacja …
zobacz
Zgłoszenie chęci kupna obiektu
Zgłoszenia chęci kupna przyjmowane są od osób zalogowanych w Artinfo.pl
W przypadku braku konta prosimy o rejestrację.
W przypadku braku konta prosimy o rejestrację.
Uwaga - osoby nie pamiętające nazwy użytkownika i hasla mogą otrzymać przypomnienie na adres mailowy, użyty przy pierwszej rejestracji konta.
Prosimy wybrać poniższy link „przypomnij hasło” i wypełnić tylko pole adres e-mail.
Prosimy wybrać poniższy link „przypomnij hasło” i wypełnić tylko pole adres e-mail.
W przypadku pytań, prosimy o kontakt z naszym biurem:
22 818 94 68 (poniedziałek - piątek: 10:00 - 17:00)
email: [email protected]
22 818 94 68 (poniedziałek - piątek: 10:00 - 17:00)
email: [email protected]