marzec 2009
W numerze:
Przeglądy, poglądy
(Przegląd prasy)
Wiedzieć więcej
(Rubryka poświęcona przedmiotom o nieznanym pochodzeniu)
Kwatery Drzwi Gnieźnieńskich. Próba nowej interpretacji
(Nowe odczytanie sensu scen ukazanych na kwaterach Drzwi Gnieźnieńskich)
Grzegorz Wąsowski
Opinogóra Krasińskich
(Historia budowy Muzeum Romantyzmu w Opinogórze)
Artur K.F. Wołosz
Wokół jednego zabytku: Obraz z widokiem wnętrza bazyliki Mariackiej w Gdańsku
(Odkrycie i zakup najstarszego obrazu ukazującego wnętrze bazyliki)
Tomasz Korzeniowski
SPOTKANIA NA WSCHODZIE
Miasteczko nad Czeremoszem
(Dzieje Kut nad rzeką Czeremosz)
Jarosław Komorowski
Spotkanie z książką: Trzecie miasto Galicji
(Omówienie książki Żanny Komar o Stanisławowie)
ZABYTKI W KRAJOBRAZIE
Akcja dwory: Dwór w ruinie
(Dzieje dworu w Pińsku)
Anna Szybowicz
Akcja drewno: Łódzki skansen
(Jedyny w Polsce skansen z drewnianą zabudową miejską)
Anna Rylukowska
Figura Jana Nepomucena
(Figura Nepomucena w Narolu)
Agnieszka Szykuła
Opolskie piece wapienne
(Jedno z największych w Polsce skupisk wapienników)
Krzysztof Spałek
WOKÓŁ TRADYCJI
Na poddaszu
(O zabytkowym piecu do wypiekania macy w domu modlitewnym w Górze Kalwarii)
Janusz Sujecki
Spotkanie z książką: Gliwickie zabytki
(Wydawnictwo prezentujące Gliwickie Dni Dziedzictwa w latach 2006-2007)
TO TEŻ SĄ ZABYTKI
Przedwojenne drogowskazy turystyczne w Sudetach
(Zabytkowe sudeckie drogowskazy)
Michał Woźniak
Ginące strzałki
(Strzałki ewakuacyjne – pozostałości po okupacji niemieckiej w Warszawie)
Jakub Jakubowski
Z WIZYTĄ W MUZEUM
Bursztynowe skarby
(Omówienie nowej wystawy w Muzeum Bursztynu w Gdańsku)
Joanna Grążawska
Wrocławski jubileusz
(60-lecie Muzeum Narodowego we Wrocławiu)
ZABYTKI I MŁODZIEŻ
Park w nowej szacie
(Młodzież porządkująca park w Siennowie)
Krzysztof Zieliński
ROZMAITOŚCI
Przykład katowickiego modernizmu
(Modernistyczny budynek przy ul. PCK w Katowicach)
Stanisław Grzelachowski
Oberża muzealna
(Oberża w zabytkowym browarze w Chudowie)
Spotkanie z książką: Przewodniki dla dzieci
(Książeczki dla dzieci wydawane przez Muzeum Narodowe w Krakowie)
Z kryminalnej kroniki: Zbrodnia w Tower
(Zabójstwo synów angielskiego króla Edwarda IV)
Hanna Widacka
Spotkanie z książką: Naświetlanie rzeźby lwowskiej
(Katalog wystawy zdjęć Adama Bochnaka)
Zabytki i prawo: UNESCO na straży podwodnego dziedzictwa kultury
(Zabezpieczenie obiektów podwodnego dziedzictwa kulturowego)
Kamil Zeidler
Spotkanie z książką: Monografia Jana Szczepkowskiego
(Omówienie książki Katarzyny Chrudzimskiej-Uhery o Janie Szczepkowskim)
Listy
(Przegląd prasy)
Wiedzieć więcej
(Rubryka poświęcona przedmiotom o nieznanym pochodzeniu)
Kwatery Drzwi Gnieźnieńskich. Próba nowej interpretacji
(Nowe odczytanie sensu scen ukazanych na kwaterach Drzwi Gnieźnieńskich)
Grzegorz Wąsowski
Opinogóra Krasińskich
(Historia budowy Muzeum Romantyzmu w Opinogórze)
Artur K.F. Wołosz
Wokół jednego zabytku: Obraz z widokiem wnętrza bazyliki Mariackiej w Gdańsku
(Odkrycie i zakup najstarszego obrazu ukazującego wnętrze bazyliki)
Tomasz Korzeniowski
SPOTKANIA NA WSCHODZIE
Miasteczko nad Czeremoszem
(Dzieje Kut nad rzeką Czeremosz)
Jarosław Komorowski
Spotkanie z książką: Trzecie miasto Galicji
(Omówienie książki Żanny Komar o Stanisławowie)
ZABYTKI W KRAJOBRAZIE
Akcja dwory: Dwór w ruinie
(Dzieje dworu w Pińsku)
Anna Szybowicz
Akcja drewno: Łódzki skansen
(Jedyny w Polsce skansen z drewnianą zabudową miejską)
Anna Rylukowska
Figura Jana Nepomucena
(Figura Nepomucena w Narolu)
Agnieszka Szykuła
Opolskie piece wapienne
(Jedno z największych w Polsce skupisk wapienników)
Krzysztof Spałek
WOKÓŁ TRADYCJI
Na poddaszu
(O zabytkowym piecu do wypiekania macy w domu modlitewnym w Górze Kalwarii)
Janusz Sujecki
Spotkanie z książką: Gliwickie zabytki
(Wydawnictwo prezentujące Gliwickie Dni Dziedzictwa w latach 2006-2007)
TO TEŻ SĄ ZABYTKI
Przedwojenne drogowskazy turystyczne w Sudetach
(Zabytkowe sudeckie drogowskazy)
Michał Woźniak
Ginące strzałki
(Strzałki ewakuacyjne – pozostałości po okupacji niemieckiej w Warszawie)
Jakub Jakubowski
Z WIZYTĄ W MUZEUM
Bursztynowe skarby
(Omówienie nowej wystawy w Muzeum Bursztynu w Gdańsku)
Joanna Grążawska
Wrocławski jubileusz
(60-lecie Muzeum Narodowego we Wrocławiu)
ZABYTKI I MŁODZIEŻ
Park w nowej szacie
(Młodzież porządkująca park w Siennowie)
Krzysztof Zieliński
ROZMAITOŚCI
Przykład katowickiego modernizmu
(Modernistyczny budynek przy ul. PCK w Katowicach)
Stanisław Grzelachowski
Oberża muzealna
(Oberża w zabytkowym browarze w Chudowie)
Spotkanie z książką: Przewodniki dla dzieci
(Książeczki dla dzieci wydawane przez Muzeum Narodowe w Krakowie)
Z kryminalnej kroniki: Zbrodnia w Tower
(Zabójstwo synów angielskiego króla Edwarda IV)
Hanna Widacka
Spotkanie z książką: Naświetlanie rzeźby lwowskiej
(Katalog wystawy zdjęć Adama Bochnaka)
Zabytki i prawo: UNESCO na straży podwodnego dziedzictwa kultury
(Zabezpieczenie obiektów podwodnego dziedzictwa kulturowego)
Kamil Zeidler
Spotkanie z książką: Monografia Jana Szczepkowskiego
(Omówienie książki Katarzyny Chrudzimskiej-Uhery o Janie Szczepkowskim)
Listy
Kwatery Drzwi Gnieźnieńskich. Próba nowej interpretacji
W dyskusji wokół jednego z najszacowniejszych polskich zabytków, będącego wręcz reprezentantem religijnej i państwowej tożsamości, czyli o romańskich Drzwiach Gnieźnieńskich, wypowiadano wiele opinii, wyłuszczano wiele hipotez. Problem dotyczy braku potwierdzenia źródłami pisanymi ideologicznych treści zawartych w przesłaniu, płynącym z osiemnastu scen umieszczonych w kwaterach drzwi. Niemniej jednak założyć można, że ich treść miała być oczywista dla wszystkich znających podówczas sztukę czytania i pisania, zaś niepiśmienni ideologiczną wymowę ujętego w obrazy życiorysu św. Wojciecha mogli poznać dzięki pouczeniom kaznodziejów.
Drzwi Gnieźnieńskie datowane są na drugą połowę XII w. Znajdują się obecnie w bazylice prymasowskiej w Gnieźnie. Są to drzwi dwuskrzydłowe; na każdym ze skrzydeł znajduje się dziewięć płaskorzeźbionych scen figuralnych w prostokątnych kwaterach, oddzielonych od siebie listwami. Płaskorzeźby te są historią narodzin, życia i męczeńskiej śmierci św. Wojciecha. Wszystkie sceny po obu stronach skrzydeł otoczone są bordiurą, czyli wzorzystym, roślinnym pasem dekoracyjnym, w który wplecione są motywy figuralne: postacie ludzkie, zwierzęce i fantastyczne. Dwie antaby – kołatki, w kształcie lwich łbów z pierścieniami w paszczy zostały dolutowane do całości. Początkowo obiekt wiązany był z Bolesławem Chrobrym, a jego pochodzenie z Kijowem bądź z Saksonią.
Znaczące interpretacje scen z kwater Drzwi Gnieźnieńskich rozpoczął już ksiądz Joachim Lelewel (J. Lelewel, Drzwi kościelne płockie i gnieźnieńskie z lat 1133, 1155, w: Polska Wieków Średnich, IV, Poznań 1851). Podstawową publikację stanowi zbiorowa praca pod redakcją Michała Walickiego, w której znalazło miejsce omówienie całokształtu zagadnień związanych z zabytkiem (Drzwi Gnieźnieńskie, pod red. M. Walickiego, Wrocław 1956). W 1997 r. w związku z jubileuszem tysiąclecia śmierci św. Wojciecha ukazała się publikacja Święty Wojciech w polskiej tradycji historiograficznej. Zawarta w niej rozprawa Jadwigi Karwasińskiej (Drzwi Gnieźnieńskie a rozwój legendy o Św. Wojciechu, ss. 271- 283) stała się bezpośrednią przyczyną poszukiwań wyjaśnienia sensu i logicznej, chronologicznej ciągłości znajdujących się na Drzwiach Gnieźnieńskich kwater, zawierających sceny z życia i męczeńskiej śmierci świętego biskupa misjonarza. Niniejszy tekst jest głosem polemicznym w stosunku do rozważań autorki tej rozprawy.
Drzwi Gnieźnieńskie datowane są na drugą połowę XII w. Znajdują się obecnie w bazylice prymasowskiej w Gnieźnie. Są to drzwi dwuskrzydłowe; na każdym ze skrzydeł znajduje się dziewięć płaskorzeźbionych scen figuralnych w prostokątnych kwaterach, oddzielonych od siebie listwami. Płaskorzeźby te są historią narodzin, życia i męczeńskiej śmierci św. Wojciecha. Wszystkie sceny po obu stronach skrzydeł otoczone są bordiurą, czyli wzorzystym, roślinnym pasem dekoracyjnym, w który wplecione są motywy figuralne: postacie ludzkie, zwierzęce i fantastyczne. Dwie antaby – kołatki, w kształcie lwich łbów z pierścieniami w paszczy zostały dolutowane do całości. Początkowo obiekt wiązany był z Bolesławem Chrobrym, a jego pochodzenie z Kijowem bądź z Saksonią.
Znaczące interpretacje scen z kwater Drzwi Gnieźnieńskich rozpoczął już ksiądz Joachim Lelewel (J. Lelewel, Drzwi kościelne płockie i gnieźnieńskie z lat 1133, 1155, w: Polska Wieków Średnich, IV, Poznań 1851). Podstawową publikację stanowi zbiorowa praca pod redakcją Michała Walickiego, w której znalazło miejsce omówienie całokształtu zagadnień związanych z zabytkiem (Drzwi Gnieźnieńskie, pod red. M. Walickiego, Wrocław 1956). W 1997 r. w związku z jubileuszem tysiąclecia śmierci św. Wojciecha ukazała się publikacja Święty Wojciech w polskiej tradycji historiograficznej. Zawarta w niej rozprawa Jadwigi Karwasińskiej (Drzwi Gnieźnieńskie a rozwój legendy o Św. Wojciechu, ss. 271- 283) stała się bezpośrednią przyczyną poszukiwań wyjaśnienia sensu i logicznej, chronologicznej ciągłości znajdujących się na Drzwiach Gnieźnieńskich kwater, zawierających sceny z życia i męczeńskiej śmierci świętego biskupa misjonarza. Niniejszy tekst jest głosem polemicznym w stosunku do rozważań autorki tej rozprawy.
Grzegorz Wąsowski
Obraz z widokiem wnętrza bazyliki Mariackiej w Gdańsku
W minionym roku niezwykłym wydarzeniem w historii bazyliki Mariackiej w Gdańsku było odkrycie i zakup najstarszego, jak dotychczas, bo powstałego w XVII w. obrazu ukazującego wnętrze tej słynnej świątyni. Jak powszechnie wiadomo, kościół Mariacki w Gdańsku słynie jednak nie tylko skalą gotyckiej architektury, ale również bardzo bogatym zabytkowym wyposażeniem wnętrza.
W czerwcu 2008 r. dom aukcyjny „Dorotheum” w Wiedniu wystawił w ofercie aukcyjnej obraz nieznanego malarza z drugiej połowy XVII w. o wymiarach 66 x 76 cm. Temat dzieła określono zdaniem: „W kościele Mariackim w Gdańsku. Widok na «Sąd Ostateczny» Hansa Memlinga”. Cenę szacunkową określono na 3-5 tys. euro. Jako miejsce pochodzenia obrazu wskazano historyczny dwór Markowo (Reichertswalde) koło Morąga, należący do arystokratycznej rodziny Dohna-Lauck, której potomkowie niedawno odzyskali część rozproszonej kolekcji. Wiadomo, że do drugiej wojny światowej w barokowym dworze Reichertswalde znajdował się zbiór holenderskiego malarstwa portretowego z XVII w. Obraz mógł być jego częścią.
Ostatecznie obraz z Wiednia trafił do Belgii. Na prośbę Biura Ochrony Zabytków Bazyliki Mariackiej w Gdańsku udało się doprowadzić do wycofania obrazu z planowanej w Belgii aukcji oraz wynegocjowano możliwość bezpośredniego zakupu dzieła do zbiorów gdańskiej świątyni, gdzie powstało ono przed niemal czterema wiekami. Dzięki ofiarności chcącego zachować anonimowość gdańskiego biznesmena możliwość bezpośredniego zakupu została wykorzystana. Obraz przybył do Gdańska pod koniec listopada 2008 r. i został zaprezentowany publicznie w bazylice Mariackiej. Opinie znawców malarstwa dawnego i konserwatorów dzieł sztuki z uniwersytetów w Warszawie i Toruniu okazały się niemal entuzjastyczne. Dzieło określono jako niewątpliwą sensację zarówno ze względu na temat przedstawienia, jak i unikatowy charakter wśród zachowanych do dziś przykładów siedemnastowiecznego malarstwa gdańskiego.
Dla ówczesnych odbiorców dzieła zapewne jednoznacznym elementem identyfikującym ukazane wnętrze kościelne był słynny „Sąd Ostateczny”. Twórca obrazu nie poprzestał jednak wyłącznie na tym. Zdecydował się ukazać niemal wszystkie najważniejsze elementy wyposażenia prezbiterium gdańskiej świątyni.
W czerwcu 2008 r. dom aukcyjny „Dorotheum” w Wiedniu wystawił w ofercie aukcyjnej obraz nieznanego malarza z drugiej połowy XVII w. o wymiarach 66 x 76 cm. Temat dzieła określono zdaniem: „W kościele Mariackim w Gdańsku. Widok na «Sąd Ostateczny» Hansa Memlinga”. Cenę szacunkową określono na 3-5 tys. euro. Jako miejsce pochodzenia obrazu wskazano historyczny dwór Markowo (Reichertswalde) koło Morąga, należący do arystokratycznej rodziny Dohna-Lauck, której potomkowie niedawno odzyskali część rozproszonej kolekcji. Wiadomo, że do drugiej wojny światowej w barokowym dworze Reichertswalde znajdował się zbiór holenderskiego malarstwa portretowego z XVII w. Obraz mógł być jego częścią.
Ostatecznie obraz z Wiednia trafił do Belgii. Na prośbę Biura Ochrony Zabytków Bazyliki Mariackiej w Gdańsku udało się doprowadzić do wycofania obrazu z planowanej w Belgii aukcji oraz wynegocjowano możliwość bezpośredniego zakupu dzieła do zbiorów gdańskiej świątyni, gdzie powstało ono przed niemal czterema wiekami. Dzięki ofiarności chcącego zachować anonimowość gdańskiego biznesmena możliwość bezpośredniego zakupu została wykorzystana. Obraz przybył do Gdańska pod koniec listopada 2008 r. i został zaprezentowany publicznie w bazylice Mariackiej. Opinie znawców malarstwa dawnego i konserwatorów dzieł sztuki z uniwersytetów w Warszawie i Toruniu okazały się niemal entuzjastyczne. Dzieło określono jako niewątpliwą sensację zarówno ze względu na temat przedstawienia, jak i unikatowy charakter wśród zachowanych do dziś przykładów siedemnastowiecznego malarstwa gdańskiego.
Dla ówczesnych odbiorców dzieła zapewne jednoznacznym elementem identyfikującym ukazane wnętrze kościelne był słynny „Sąd Ostateczny”. Twórca obrazu nie poprzestał jednak wyłącznie na tym. Zdecydował się ukazać niemal wszystkie najważniejsze elementy wyposażenia prezbiterium gdańskiej świątyni.
Tomasz Korzeniowski
Bursztynowe skarby
Najnowszym wydarzeniem gdańskiego Muzeum Bursztynu jest wystawa czasowa „Bursztynowe Skarby XVI-XVIII w. Nowa Kolekcja Muzeum Bursztynu”, czynna od 21 listopada 2008 do 20 września 2009 r. na której prezentowanych jest kilkanaście obiektów pozyskanych do zbiorów tego muzeum oraz zabytki wypożyczone z kolekcji Kunstkammer Georg Laue.
Przed drugą wojną światową w zbiorach Stadt und Kunstgewerbemuseum (Muzeum Miejskim i Rzemiosł Artystycznych) w Gdańsku znajdowało się 36 dzieł dawnej sztuki bursztynniczej. W wyniku działań wojennych bursztynowe zbiory muzealne zostały utracone. Teraz Muzeum Bursztynu w Gdańsku stara się na nowo, od podstaw, stworzyć kolekcję dokumentującą bursztynowe dziedzictwo kulturowe. Niepowtarzalną okazją do tego stała się złożona w 2006 r. przez Georga Laue, antykwariusza z Monachium, oferta sprzedaży unikatowych, nowożytnych zabytków bursztynnictwa. Kolekcja gromadzona była od lat międzywojennych XX w. przez ojca i dziadka Georga Laue. W tym czasie stała się jedną z największych prywatnych kolekcji dawnej sztuki bursztynniczej w Europie.
Przedmioty z kolekcji Georga Laue idealnie wpisują się w program merytoryczny gdańskiego muzeum, dodatkowym atutem jest ich bardzo dobry stan zachowania. Wszystkie eksponaty są najwyższej klasy, mają charakterystyczne dla gdańskich wyrobów cechy, takie jak wspaniała harmonia rzadkich odmian bursztynu, łączenie z reliefami z kości słoniowej, zastosowanie wykwintnych, zapomnianych dzisiaj technik dekoracyjnych. Reprezentują różne przykłady wyrobów bursztynowych – od sztuki sakralnej poprzez użytkową, do wyrafinowanych prezentów dyplomatycznych, tym samym pokazując możliwości gdańskich mistrzów.
Najcenniejszym obiektem na obecnej wystawie w Muzeum Bursztynu jest kabinet bursztynowy, sygnowany „Danzig/28.Julius/Ao 1724/ Johan George-/ Zernebach”. Najdroższym nowym eksponatem jest gra we flirt. Na wartość zabytku z pewnością ma wpływ jego wysoki poziom artystyczny, rozmiar oraz liczba elementów tworzących obiekt. Wyjątkowym, nieprezentowanym dotychczas wyrobem jest medalion z płaskorzeźbioną sceną Pokłonu Pasterzy, przypisywany słynnemu gdańskiemu bursztynnikowi – Christophowi Maucherowi. O innych eksponatach można przeczytać w dalszej części artykułu.
Przed drugą wojną światową w zbiorach Stadt und Kunstgewerbemuseum (Muzeum Miejskim i Rzemiosł Artystycznych) w Gdańsku znajdowało się 36 dzieł dawnej sztuki bursztynniczej. W wyniku działań wojennych bursztynowe zbiory muzealne zostały utracone. Teraz Muzeum Bursztynu w Gdańsku stara się na nowo, od podstaw, stworzyć kolekcję dokumentującą bursztynowe dziedzictwo kulturowe. Niepowtarzalną okazją do tego stała się złożona w 2006 r. przez Georga Laue, antykwariusza z Monachium, oferta sprzedaży unikatowych, nowożytnych zabytków bursztynnictwa. Kolekcja gromadzona była od lat międzywojennych XX w. przez ojca i dziadka Georga Laue. W tym czasie stała się jedną z największych prywatnych kolekcji dawnej sztuki bursztynniczej w Europie.
Przedmioty z kolekcji Georga Laue idealnie wpisują się w program merytoryczny gdańskiego muzeum, dodatkowym atutem jest ich bardzo dobry stan zachowania. Wszystkie eksponaty są najwyższej klasy, mają charakterystyczne dla gdańskich wyrobów cechy, takie jak wspaniała harmonia rzadkich odmian bursztynu, łączenie z reliefami z kości słoniowej, zastosowanie wykwintnych, zapomnianych dzisiaj technik dekoracyjnych. Reprezentują różne przykłady wyrobów bursztynowych – od sztuki sakralnej poprzez użytkową, do wyrafinowanych prezentów dyplomatycznych, tym samym pokazując możliwości gdańskich mistrzów.
Najcenniejszym obiektem na obecnej wystawie w Muzeum Bursztynu jest kabinet bursztynowy, sygnowany „Danzig/28.Julius/Ao 1724/ Johan George-/ Zernebach”. Najdroższym nowym eksponatem jest gra we flirt. Na wartość zabytku z pewnością ma wpływ jego wysoki poziom artystyczny, rozmiar oraz liczba elementów tworzących obiekt. Wyjątkowym, nieprezentowanym dotychczas wyrobem jest medalion z płaskorzeźbioną sceną Pokłonu Pasterzy, przypisywany słynnemu gdańskiemu bursztynnikowi – Christophowi Maucherowi. O innych eksponatach można przeczytać w dalszej części artykułu.
Joanna Grążawska
Najczęściej oglądane
listopad 2014
listopad 2014
W listopadowym wydaniu „Arteonu” twórczość Gustave’a Courbeta w kontekście…
zobacz
październik 2014
październik 2014
W październikowym „Arteonie” sylwetkę Olgi Boznańskiej w przededniu monograficznej wystawy…
zobacz
Numer 2/14 [30] 2014
Numer 2/14 [30] 2014
Okładka: Robert Kuśmirowski, "Wagon", 2009, Muzeum Hamburger Bahnhof w Berlinie, instalacja …
zobacz
Zgłoszenie chęci kupna obiektu
Zgłoszenia chęci kupna przyjmowane są od osób zalogowanych w Artinfo.pl
W przypadku braku konta prosimy o rejestrację.
W przypadku braku konta prosimy o rejestrację.
Uwaga - osoby nie pamiętające nazwy użytkownika i hasla mogą otrzymać przypomnienie na adres mailowy, użyty przy pierwszej rejestracji konta.
Prosimy wybrać poniższy link „przypomnij hasło” i wypełnić tylko pole adres e-mail.
Prosimy wybrać poniższy link „przypomnij hasło” i wypełnić tylko pole adres e-mail.
W przypadku pytań, prosimy o kontakt z naszym biurem:
22 818 94 68 (poniedziałek - piątek: 10:00 - 17:00)
email: [email protected]
22 818 94 68 (poniedziałek - piątek: 10:00 - 17:00)
email: [email protected]