luty 2009
W numerze:
Przeglądy, poglądy
(Przegląd prasy)
Katowicki modernizm
(Przegląd obiektów architektury modernistycznej w Katowicach)
Beata Skrzypek, Paweł Pomykalski
Galeria portretów w „Hołdzie pruskim” Jana Matejki
(Uwiecznione w słynnym obrazie postacie osób bliskich Matejce)
Agnieszka Janczyk
Michał Trębicki i Bracia Łopieńscy
(Zrealizowane przez słynnych brązowników projekty Michała Trębickiego)
Ryszard Bobrow
Wokół jednego zabytku: Portret młodej damy
(Tajemnicze marmurowe popiersie w Starej Pomarańczarni w Łazienkach)
Maria Irena Kwiatkowska
SPOTKANIA NA WSCHODZIE
Kroże – Ateny Żmudzkie
(Dzieje miasta na Litwie)
Jan Skłodowski
ZABYTKI W KRAJOBRAZIE
Akcja drewno: Drewniany kościół w Szebniach
(Historia kościółka niedaleko Jasła)
Izabela Fac
Akcja dwory: Dwór obronny w Modliszewicach chyba się nie obroni
(Losy dworu obronnego w woj. świętokrzyskim)
Jan Pańczyk
Wojacy z Rozłazina
(Ciekawe witraże w Kościele w Rozłazinie w woj. pomorskim)
Sonia Solarz-Taciak, Piotr W. Taciak
Z WIZYTĄ W MUZEUM
Wolne elekcje królów polskich
(Zapowiedź wystawy w warszawskim Muzeum Woli)
Jolanta Niklewska
Spotkanie z książką: W kręgu wielkiego króla
(Omówienie książki Hanny Widackiej „W kręgu wielkiego króla, czyli opowieści wilanowskie”)
Warszawa w listopadzie 1918 r.
(Zapowiedź wystawy w warszawskim Muzeum Niepodległości)
Krzysztof Mordyński
Spotkanie z książką: Twórczość Zofii Stryjeńskiej
(Omówienie katalogu wystawy Zofii Stryjeńskiej w Muzeum Narodowym w Krakowie)
ZABYTKI I MŁODZIEŻ
Na czym wychowało się pokolenie „Kolumbów”
(Atrakcje dla młodzieży w Muzeum Powstania Warszawskiego)
Karol Mazur
ROZMAITOŚCI
Kamienie graniczne na Śląsku Opolskim
(Zapomniane ślady historii w woj. opolskim)
Krzysztof Spałek
Pomniki Adama Mickiewicza dłuta Tadeusza Barącza
(Przykłady twórczości wybitnego rzeźbiarza)
Stanisław Sławomir Nicieja
SOS Kraków – wspierać rozwój, chronić dziedzictwo
(Projekt Stowarzyszenia Instytutu Dziedzictwa)
Z kryminalnej kroniki: Spisek prochowy
(Karta z historii Anglii)
Hanna Widacka
Zapomniana „cegiełka wawelska”
(Sposób uhonorowania darczyńców Wawelu)
Wojciech Przybyszewski
Spotkanie z książką: Wspomnienia Janusza Durko
(Omówienie książki Janusza Durko „Muzeum Warszawy i jego współpracownicy w mojej pamięci 1951-2003”)
Zabytki utracone: Kościół, którego już nie ma...
(Dzieje kościoła ewangelickiego w Kowarach)
Krzysztof Sawicki
(Przegląd prasy)
Katowicki modernizm
(Przegląd obiektów architektury modernistycznej w Katowicach)
Beata Skrzypek, Paweł Pomykalski
Galeria portretów w „Hołdzie pruskim” Jana Matejki
(Uwiecznione w słynnym obrazie postacie osób bliskich Matejce)
Agnieszka Janczyk
Michał Trębicki i Bracia Łopieńscy
(Zrealizowane przez słynnych brązowników projekty Michała Trębickiego)
Ryszard Bobrow
Wokół jednego zabytku: Portret młodej damy
(Tajemnicze marmurowe popiersie w Starej Pomarańczarni w Łazienkach)
Maria Irena Kwiatkowska
SPOTKANIA NA WSCHODZIE
Kroże – Ateny Żmudzkie
(Dzieje miasta na Litwie)
Jan Skłodowski
ZABYTKI W KRAJOBRAZIE
Akcja drewno: Drewniany kościół w Szebniach
(Historia kościółka niedaleko Jasła)
Izabela Fac
Akcja dwory: Dwór obronny w Modliszewicach chyba się nie obroni
(Losy dworu obronnego w woj. świętokrzyskim)
Jan Pańczyk
Wojacy z Rozłazina
(Ciekawe witraże w Kościele w Rozłazinie w woj. pomorskim)
Sonia Solarz-Taciak, Piotr W. Taciak
Z WIZYTĄ W MUZEUM
Wolne elekcje królów polskich
(Zapowiedź wystawy w warszawskim Muzeum Woli)
Jolanta Niklewska
Spotkanie z książką: W kręgu wielkiego króla
(Omówienie książki Hanny Widackiej „W kręgu wielkiego króla, czyli opowieści wilanowskie”)
Warszawa w listopadzie 1918 r.
(Zapowiedź wystawy w warszawskim Muzeum Niepodległości)
Krzysztof Mordyński
Spotkanie z książką: Twórczość Zofii Stryjeńskiej
(Omówienie katalogu wystawy Zofii Stryjeńskiej w Muzeum Narodowym w Krakowie)
ZABYTKI I MŁODZIEŻ
Na czym wychowało się pokolenie „Kolumbów”
(Atrakcje dla młodzieży w Muzeum Powstania Warszawskiego)
Karol Mazur
ROZMAITOŚCI
Kamienie graniczne na Śląsku Opolskim
(Zapomniane ślady historii w woj. opolskim)
Krzysztof Spałek
Pomniki Adama Mickiewicza dłuta Tadeusza Barącza
(Przykłady twórczości wybitnego rzeźbiarza)
Stanisław Sławomir Nicieja
SOS Kraków – wspierać rozwój, chronić dziedzictwo
(Projekt Stowarzyszenia Instytutu Dziedzictwa)
Z kryminalnej kroniki: Spisek prochowy
(Karta z historii Anglii)
Hanna Widacka
Zapomniana „cegiełka wawelska”
(Sposób uhonorowania darczyńców Wawelu)
Wojciech Przybyszewski
Spotkanie z książką: Wspomnienia Janusza Durko
(Omówienie książki Janusza Durko „Muzeum Warszawy i jego współpracownicy w mojej pamięci 1951-2003”)
Zabytki utracone: Kościół, którego już nie ma...
(Dzieje kościoła ewangelickiego w Kowarach)
Krzysztof Sawicki
Galeria portretów w Hołdzie pruskim Jana Matejki
W 1882 r. Jan Matejko zapoczątkował zbiory wawelskie, składając iście królewski dar – obraz „Hołd pruski”. Patrząc na obraz, warto pamiętać, że artysta uwiecznił w kompozycji rysy żyjących wówczas osób. Artysta cenił pracę z żywymi modelami, uważał, że dla kompozycji jest równie istotna, jak studia nad ikonografią postaci historycznych. Ukazując postacie historyczne, Matejko nadał im rysy członków rodziny, przyjaciół i współpracowników, księży, profesorów, szlachty, kupców. Za życia Matejki nie spisano informacji o wszystkich sportretowanych osobach, mimo że wówczas wiedza o modelach artysty była powszechna. Tylko Stanisław Tarnowski w swojej monografii artysty zamieścił spis portretowanych, pomijając jednak niektóre osoby. Ponownie zainteresowano się tym problemem dopiero w 1912 r., a świadectwem prowadzonych wówczas poszukiwań jest cykl felietonów w lwowskim „Słowie Polskim”. Wzmianki dotyczące pozujących wymagają weryfikacji, gdyż podane informacje niekiedy wzajemnie się wykluczają.
Uwagę widza zwraca wyniosła postać królowej Bony w zielono-złocistej sukni, ukazanej po lewej stronie obrazu. To idealizowany portret żony autora obrazu, Teodory z Giebułtowskich Matejkowej, wówczas już ciężko chorej. W pobliżu Teodory umieścił Matejko córki: ciemnowłosą Helenę jako Zofię – córkę Anny mazowieckiej oraz jasnowłosą Beatę jako Jadwigę Jagiellonkę. Nieco dalej znaleźli się dwaj synowie artysty; starszy Tadeusz pozował do postaci pazia trzymającego hełm Albrechta Hohenzollerna, młodszy Jerzy – to ciemnowłosy chłopiec u dołu obrazu, ukazany przy szlachcicu z córeczką na rękach. Matejko poprosił o pozowanie do obrazu nie tylko rodzinę i kolegów ze Szkoły Sztuk Pięknych, ale też szacownych obywateli miasta. Królowi Zygmuntowi Staremu rysów użyczył ksiądz Wincenty Smoczyński. Innym krakowskim duchownym ukazanym przez Matejkę był ksiądz Edward Serscheń, pozujący do postaci biskupa warmińskiego Maurycego Ferbera. W grupie dostojników towarzyszących Zygmuntowi Staremu i Albrechtowi Hohenzollernowi udało się rozpoznać także twarze profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego i przedstawicieli osiadłej w Krakowie szlachty.
Rozpoznawanie rysów współcześnie żyjących osób ukazanych w „Hołdzie” stało się w Krakowie swoistą grą towarzyską. Ale o tym – już w dalszej części artykułu.
Uwagę widza zwraca wyniosła postać królowej Bony w zielono-złocistej sukni, ukazanej po lewej stronie obrazu. To idealizowany portret żony autora obrazu, Teodory z Giebułtowskich Matejkowej, wówczas już ciężko chorej. W pobliżu Teodory umieścił Matejko córki: ciemnowłosą Helenę jako Zofię – córkę Anny mazowieckiej oraz jasnowłosą Beatę jako Jadwigę Jagiellonkę. Nieco dalej znaleźli się dwaj synowie artysty; starszy Tadeusz pozował do postaci pazia trzymającego hełm Albrechta Hohenzollerna, młodszy Jerzy – to ciemnowłosy chłopiec u dołu obrazu, ukazany przy szlachcicu z córeczką na rękach. Matejko poprosił o pozowanie do obrazu nie tylko rodzinę i kolegów ze Szkoły Sztuk Pięknych, ale też szacownych obywateli miasta. Królowi Zygmuntowi Staremu rysów użyczył ksiądz Wincenty Smoczyński. Innym krakowskim duchownym ukazanym przez Matejkę był ksiądz Edward Serscheń, pozujący do postaci biskupa warmińskiego Maurycego Ferbera. W grupie dostojników towarzyszących Zygmuntowi Staremu i Albrechtowi Hohenzollernowi udało się rozpoznać także twarze profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego i przedstawicieli osiadłej w Krakowie szlachty.
Rozpoznawanie rysów współcześnie żyjących osób ukazanych w „Hołdzie” stało się w Krakowie swoistą grą towarzyską. Ale o tym – już w dalszej części artykułu.
Agnieszka Janczyk
Michał Trębicki i Bracia Łopieńscy
Latem ubiegłego roku Zbiory Ikonograficzne i Fotograficzne Muzeum Narodowego w Warszawie wzbogacił album z projektami rysunkowymi oraz zdjęciami zrealizowanych wyrobów złotniczych, zaprojektowanych przez warszawskiego malarza i rzeźbiarza Michała Trębickiego. Ofiarowane muzeum materiały stanowią cenny wkład do badań nad twórczością tego zapomnianego dziś artysty.
Zapomniany dziś warszawski malarz i rzeźbiarz Michał Trębicki herbu Ślepowron wystawiał mało, w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych eksponował w 1885 r. „ornamencik z główką Satyra”, w latach 1877-1891 cztery obrazy i projekt plafonu dla Teatru Wielkiego, kilka jego obrazów reprodukowały po śmierci artysty stołeczne czasopisma. Dwie akwarele z widokami szwajcarskimi ofiarowała wdowa do Zachęty, które, zdeponowane później w Muzeum Lubelskim, zaginęły w czasie wojny. W 1888 r. uczestniczył w III konkursie na pomnik Mickiewicza dla Krakowa. Rozbudowany projekt, z postaciami Piasta, Kraka, Jagiełły i Jadwigi (symbolizującymi historyczne ziemie dawnej Rzeczypospolitej), grupą Przeszłości i Przyszłości, figurami Sławy, Miłości i Lirnika, uosobienia poezji narodowej, nagrodzony był listem pochwalnym.
Zapewne już w latach osiemdziesiątych XIX w. Trębicki nawiązał współpracę z Grzegorzem i Feliksem Łopieńskimi. Synowie protoplasty dynastii brązowników warszawskich, Jana, doskonale przygotowani do zawodu, a także do projektowania, kontynuowali zawód ojca od 1884 r. Szybko zdobyli uznanie, a złoty okres firmy trwał do wybuchu pierwszej wojny światowej. W osobie Trębickiego znaleźli idealnego współpracownika, doskonale rozumiejącego wymogi materiału i techniki oraz znakomicie wypowiadającego się w małych formach.
Najwcześniejszą znaną realizacją Łopieńskich projektu Trębickiego był srebrny wazon, wykonany w 1890 r. eksponowany w Zachęcie.
O kolejnych wspólnych przedsięwzięciach można przeczytać w artykule.
Zapomniany dziś warszawski malarz i rzeźbiarz Michał Trębicki herbu Ślepowron wystawiał mało, w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych eksponował w 1885 r. „ornamencik z główką Satyra”, w latach 1877-1891 cztery obrazy i projekt plafonu dla Teatru Wielkiego, kilka jego obrazów reprodukowały po śmierci artysty stołeczne czasopisma. Dwie akwarele z widokami szwajcarskimi ofiarowała wdowa do Zachęty, które, zdeponowane później w Muzeum Lubelskim, zaginęły w czasie wojny. W 1888 r. uczestniczył w III konkursie na pomnik Mickiewicza dla Krakowa. Rozbudowany projekt, z postaciami Piasta, Kraka, Jagiełły i Jadwigi (symbolizującymi historyczne ziemie dawnej Rzeczypospolitej), grupą Przeszłości i Przyszłości, figurami Sławy, Miłości i Lirnika, uosobienia poezji narodowej, nagrodzony był listem pochwalnym.
Zapewne już w latach osiemdziesiątych XIX w. Trębicki nawiązał współpracę z Grzegorzem i Feliksem Łopieńskimi. Synowie protoplasty dynastii brązowników warszawskich, Jana, doskonale przygotowani do zawodu, a także do projektowania, kontynuowali zawód ojca od 1884 r. Szybko zdobyli uznanie, a złoty okres firmy trwał do wybuchu pierwszej wojny światowej. W osobie Trębickiego znaleźli idealnego współpracownika, doskonale rozumiejącego wymogi materiału i techniki oraz znakomicie wypowiadającego się w małych formach.
Najwcześniejszą znaną realizacją Łopieńskich projektu Trębickiego był srebrny wazon, wykonany w 1890 r. eksponowany w Zachęcie.
O kolejnych wspólnych przedsięwzięciach można przeczytać w artykule.
Ryszard Bobrow
Wolne elekcje królów polskich
W Muzeum Woli – Oddziale Muzeum Historycznego m.st. Warszawy 20 stycznia br. została otwarta wystawa „Pupilla libertatis. Wolne elekcje królów polskich 1573-1764”. Zgromadzone na wystawie eksponaty – to m.in.: uniwersały wzywające brać szlachecką na sejmiki i zjazdy przedelekcyjne, postanowienia sejmów konwokacyjnych, do których należało ustalenie daty elekcji, wreszcie suffragia, czyli głosy oddane na zwycięskiego kandydata, wydane drukiem pacta conventa, które określały osobiste zobowiązania elekta wobec jego nowej dziedziny. Na ekspozycji znalazły się też prawdziwe rarytasy archiwalne: oryginalne dokumenty pergaminowe ze zbiorów Archiwum Głównego Akt Dawnych, będące aktami elekcyjnymi lub stanowiące zobowiązania królów do zachowania wolnych elekcji jako zasady ustrojowej państwa.
Wyobrażenia o polu elekcyjnym i sposobie obradowania dostarcza zgromadzona na wystawie ikonografia: malarstwo, rysunek i grafika. Wprawdzie zabrakło najcenniejszych, najbardziej popularnych przedstawień, jak płótna Canaletta, Altomontego czy Norblina, rekompensują je choć w części nie tak znane, ale niezwykle interesujące anonimowe sztychy, ukazujące rozplanowanie pola elekcyjnego i charakter zgromadzeń na terenach za wsią Wola.
Na wystawie są portrety graficzne i malarskie bohaterów, aktorów tamtych wydarzeń – królów wybranych w wolnych wyborach przez brać szlachecką oraz ich przeciwników i rywali. Uzupełnienie ekspozycji stanowią teksty źródłowe: głównie wyjątki z kronik Marcina Bielskiego, Stanisława Orzelskiego, Reinholda Heidensteina, ale też wspomnienia i pamiętniki, m. in. Jana Chryzostoma Paska, który był świadkiem i uczestnikiem burzliwej elekcji Michała Korybuta Wiśniowieckiego, czy znakomitego obserwatora, jakim był książę Stanisław Albrycht Radziwiłł, uczestnik elekcji Władysława IV i Jana Kazimierza.
Wystawa ma charakter edukacyjny i jest przeznaczona zarówno dla młodzieży, jak i jej rodziców i dziadków zainteresowanych dziejami polskiego parlamentaryzmu, polskiej obyczajowości i mentalności szlacheckiej epoki sarmatyzmu. Potrwa do końca maja br.
Wyobrażenia o polu elekcyjnym i sposobie obradowania dostarcza zgromadzona na wystawie ikonografia: malarstwo, rysunek i grafika. Wprawdzie zabrakło najcenniejszych, najbardziej popularnych przedstawień, jak płótna Canaletta, Altomontego czy Norblina, rekompensują je choć w części nie tak znane, ale niezwykle interesujące anonimowe sztychy, ukazujące rozplanowanie pola elekcyjnego i charakter zgromadzeń na terenach za wsią Wola.
Na wystawie są portrety graficzne i malarskie bohaterów, aktorów tamtych wydarzeń – królów wybranych w wolnych wyborach przez brać szlachecką oraz ich przeciwników i rywali. Uzupełnienie ekspozycji stanowią teksty źródłowe: głównie wyjątki z kronik Marcina Bielskiego, Stanisława Orzelskiego, Reinholda Heidensteina, ale też wspomnienia i pamiętniki, m. in. Jana Chryzostoma Paska, który był świadkiem i uczestnikiem burzliwej elekcji Michała Korybuta Wiśniowieckiego, czy znakomitego obserwatora, jakim był książę Stanisław Albrycht Radziwiłł, uczestnik elekcji Władysława IV i Jana Kazimierza.
Wystawa ma charakter edukacyjny i jest przeznaczona zarówno dla młodzieży, jak i jej rodziców i dziadków zainteresowanych dziejami polskiego parlamentaryzmu, polskiej obyczajowości i mentalności szlacheckiej epoki sarmatyzmu. Potrwa do końca maja br.
Jolanta Niklewska
Najczęściej oglądane
listopad 2014
listopad 2014
W listopadowym wydaniu „Arteonu” twórczość Gustave’a Courbeta w kontekście…
zobacz
październik 2014
październik 2014
W październikowym „Arteonie” sylwetkę Olgi Boznańskiej w przededniu monograficznej wystawy…
zobacz
Numer 2/14 [30] 2014
Numer 2/14 [30] 2014
Okładka: Robert Kuśmirowski, "Wagon", 2009, Muzeum Hamburger Bahnhof w Berlinie, instalacja …
zobacz
Zgłoszenie chęci kupna obiektu
Zgłoszenia chęci kupna przyjmowane są od osób zalogowanych w Artinfo.pl
W przypadku braku konta prosimy o rejestrację.
W przypadku braku konta prosimy o rejestrację.
Uwaga - osoby nie pamiętające nazwy użytkownika i hasla mogą otrzymać przypomnienie na adres mailowy, użyty przy pierwszej rejestracji konta.
Prosimy wybrać poniższy link „przypomnij hasło” i wypełnić tylko pole adres e-mail.
Prosimy wybrać poniższy link „przypomnij hasło” i wypełnić tylko pole adres e-mail.
W przypadku pytań, prosimy o kontakt z naszym biurem:
22 818 94 68 (poniedziałek - piątek: 10:00 - 17:00)
email: [email protected]
22 818 94 68 (poniedziałek - piątek: 10:00 - 17:00)
email: [email protected]