Powrót

luty 2008

W numerze:

Przeglądy, poglądy
(Przegląd prasy)

Plac Konstytucji – eksperyment „wielkomiejskiego” socrealizmu
(Historia placu Konstytucji w Warszawie)
Krzysztof Mordyński

Socrealistyczne mozaiki
(Opis mozaik zdobiących plac Konstytucji w Warszawie)
Krzysztof Mordyński

Spotkanie z książką: Art déco
(Omówienie książki autorstwa Joanny Hübner-Wojciechowskiej)

Ceramika w architekturze warszawskiej
(Przykłady wykorzystania ceramiki w budowlach warszawskich)
Katarzyna Liwak-Rybak

Portret artysty
(Historia słynnego tenora Jana Reszke)
Wojciech Przybyszewski

Spotkanie z książką: Muzeum zaginionych dzieł
(Omówienie książki autorstwa Simona Houpta)

Spotkanie z książką: Van de Velde w Trzebiechowie
(Omówienie książki autorstwa Antje Neumann i Brigitte Reuter)

Z kryminalnej kroniki: Tumult toruński
(Zamieszki na tle religijnym w osiemnastowiecznym Toruniu)
Hanna Widacka

SPOTKANIA NA WSCHODZIE
Ambona Korpusu Ochrony Pogranicza
(Zabytkowe detale w kościele w Borszczowie na Podolu)
Jarosław Komorowski

ZABYTKI W KRAJOBRAZIE
Kościół parafialny w Ścinawie
(Dzieje świątyni w Ścinawie)
Bogusław Czechowicz

Carska cerkiew w Białowieży
(Cerkiew św. Mikołaja w Białowieży)
Jerzy Samusik

Zjazd i wiadukt po remoncie
(Gruntowny remont wiaduktu przy ul. Karowej w Warszawie)
Stanisław Grzelachowski

Z WARSZTATU KONSERWATORA
Prace renowacyjno-konserwatorskie na Świętym Krzyżu
(Remont opactwa na Świętym Krzyżu)
Karolina Tamioła

Z WIZYTĄ W MUZEUM
Polska płuczka
(Polski wkład w metodę płukania wydobywanej rudy)
Tadeusz Loster

ZABYTKI I MŁODZIEŻ
Wolontariat dla Europejskiego Dziedzictwa Kulturowego
(Prace wolontariuszy na cmentarzach wyznaniowych)
Paweł Kosicki

ROZMAITOŚCI
Zabytkowa ceramika z wykopalisk pod Pałacem Saskim
(Fragmenty naczyń ceramicznych wydobytych w trakcie wykopalisk pod Pałacem Saskim)
Mariusz Klarecki

Spotkanie z książką: Canaletto w Warszawie
(Omówienie książki autorstwa Alberta Rizziego i ciekawa informacja o domu, w którym mieszkał Canaletto w czasie swego pobytu w Warszawie)

Polskie czasopisma poświęcone zabytkom

Nieznana rzeźba Olgi Niewskiej
(Rzeźba Olgi Niewskiej w ofercie galerii w San Francisco)
Wojciech Przybyszewski

Spotkanie z książką: Style i detale w architekturze
(Omówienie książki wydanej przez „Arkady”)

Ceramika w architekturze warszawskiej

Po drugiej wojnie światowej, szczególnie w latach 1945-1970, zapanowała swoista moda na stosowanie materiałów ceramicznych do dekoracji zarówno elewacji budynków, jak i ich wnętrz. Bardzo dużo takich zdobień ceramicznych wykonano w Warszawie. Ceramikę w architekturze warszawskiej wykorzystywano przy projektach domów mieszkalnych, gmachów użyteczności publicznej, a także we wnętrzach sklepów. Największy zespół detali ceramicznych powstał na MDM. Wzniesione tu gmachy ozdobione zostały przede wszystkim płaskorzeźbami ceramicznymi (w kasetonach) i mozaikami, a ich tematyka odwołuje się do tradycji i sztuki ludowej. Detal ceramiczny stosowany był bardzo często w sklepach i wszelkiego rodzaju barach lub kawiarniach. Te dekoracje w ogromnej większości nie zachowały się do czasów obecnych; jako relikty przeszłości, często niewygodne pamiątki PRL-u, zostały skute lub zamurowane. Mozaiki miały się także pojawić w metrze warszawskim, na projekt którego rozpisano konkurs na początku lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku. W wielu propozycjach stacji metra pojawiły się projekty mozaik. Tak np. w projekcie na stację „Plac Teatralny”, który otrzymał pierwszą nagrodę w konkursie, zaproponowano mozaikę ceramiczną z motywem medalionów z popiersiami twórców literatury polskiej. W odróżnieniu od budynków świeckich, gdzie ceramika najczęściej pojawiała się wówczas na zewnątrz, m.in. ze względów praktycznych, w architekturze sakralnej zdobienia ceramiczne występowały przede wszystkim we wnętrzach; na zewnątrz stosowano tylko sporadycznie niewielkie kompozycje w mozaice ceramicznej.

Katarzyna Liwak-Rybak

Portret artysty

Kiedy 3 kwietnia 1925 r. w Nicei zmarł Jan Reszke, polski artysta, uznawany za najwybitniejszego tenora XIX w., tylko bywalcy najsłynniejszych scen operowych mogli pochwalić się, że znają zalety jego głosu. Artysta występował w najważniejszych teatrach operowych w Europie i w Ameryce, gdzie doskonale był znany i podziwiany przez licznych melomanów. Od zakończenia drugiej wojny światowej namalowany przez Jana Stykę „Portret Jana Reszke w kostiumie Rodryga z opery «Cyd» Julesa Masseneta” (1887 r., sygnowany i datowany po prawej, na dole: „Jan Styka / Paryż 1887”, olej, płótno, 220 x 150 cm) uważany był za zaginiony. Żadnych szczegółów i sprawdzonych informacji, tylko obiegowa opinia, że w czasie Powstania Warszawskiego obraz spalił się w pożarze warszawskiego mieszkania Reszków. Nic więc dziwnego, że kiedy 9 grudnia 2001 r. zaginiony wizerunek tenora pojawił się (z ceną wywoławczą 120 000 zł) na aukcji obrazów w Domu Aukcyjnym „Polswiss Art” w Warszawie – wzbudził wśród bywalców oraz garstki okazjonalnych gości duże (i chyba uzasadnione) zainteresowanie. Ostatecznie, dzięki staraniom Waldemara Dąbrowskiego, ówczesnego dyrektora Teatru Narodowego w Warszawie, dzieło Jana Styki zakupiło Towarzystwo Ubezpieczeń i Reasekuracji WARTA, które przekazało je w charakterze trwałego depozytu do zbiorów Muzeum Teatralnego w Warszawie.

Wojciech Przybyszewski

Zabytkowa ceramika z wykopalisk pod Pałacem Saskim

Spośród kilkunastu tysięcy zabytków, wydobytych podczas prac archeologicznych pod Pałacem Saskim w Warszawie, do najciekawszych należą naczynia z pierwszej europejskiej manufaktury porcelany w Miśni. Są to fragmenty trzech czarek oraz dwóch spodków do herbaty; każdy z przedmiotów ma odrębną, lecz utrzymaną w podobnej konwencji dekorację, zaczerpniętą z ceramiki chińskiej, malowaną podszkliwnie kobaltem. Innym znalezionym podczas wykopalisk i zachowanym w dużym fragmencie naczyniem jest misa porcelanowa, malowana podszkliwnie kobaltem w duże kwiaty peonii. Podczas prac natrafiono także na fragmenty trzech serwisów o dekoracji w typie wschodnim, malowanej kobaltem. Najwięcej części takich naczyń pochodzi z serwisu kawowego z dekoracją kwiatową nieśmiertelników. Drugi serwis służył do herbaty, a zastosowaną w nim dekorację określa się jako „krzew peonii na skale i ptak”. Trzecia zastawa – to serwis obiadowy z wzorem potocznie nazywanym „cebulowym”. Centralny element takiego wzoru tworzą owoce granatu i brzoskwinie, przypominające kształtem cebule – stąd nazwa wzoru. Na szczególną uwagę zasługuje zachowane niemal w całości fajansowe bourdalou z początku XVIII w. Przedmiot ten należy do wczesnych wzorów tego typu naczyń (zob. „Spotkania z Zabytkami”, nr 9, 2007, s. 28) i nie ma odpowiednika wśród eksponatów w innych polskich zbiorach muzealnych.

Mariusz Klarecki

Najczęściej oglądane

listopad 2014

W listopadowym wydaniu „Arteonu” twórczość Gustave’a Courbeta w kontekście…

zobacz

październik 2014

W październikowym „Arteonie” sylwetkę Olgi Boznańskiej w przededniu monograficznej wystawy…

zobacz

Numer 2/14 [30] 2014

Okładka: Robert Kuśmirowski, "Wagon", 2009, Muzeum Hamburger Bahnhof w Berlinie, instalacja …

zobacz

kwiecień 2015

zobacz

październik-grudzień 2014 Nr 4 (100)

zobacz