czerwiec 2009
W numerze:
Przeglądy, poglądy
(Przegląd prasy)
Polonika wracają nad Wisłę
(Podsumowanie dorobku 20 lat wolnego rynku sztuki dawnej w Polsce)
Janusz Miliszkiewicz
Scypion Afrykański przyjmujący hołd Kartagińczyków
(Historia tapiserii z kieleckiego Muzeum Narodowego)
Anna Kwaśnik-Gliwińska
Poznawanie przez dotyk
(Udostępnianie eksponatów na wystawach osobom niewidomym i niedowidzącym)
Wojciech Przybyszewski
Niewidomi i niedowidzący na Zamku Królewskim w Warszawie
(Program dla niepełnosprawnych zwiedzających warszawski Zamek Królewski)
Iwona Maciszewska
SPOTKANIA NA WSCHODZIE
Dagda w Inflantach
(Łotewskie miasteczko o 400-letniej historii)
Jarosław Komorowski
ZABYTKI W KRAJOBRAZIE
Akcja drewno: Cerkiew w Kożanach
(Świątynia prawosławna w woj. podlaskim)
Jerzy Samusik
Ślady górnictwa złota w Górach Opawskich
(Pozostałości po kopalniach złota we wschodniej części Sudetów)
Krzysztof Spałek
Akcja cmentarze: Bieszczadzkie krzyże cmentarne
(Krzyże z końca XIX i początku XX w. na bieszczadzkich cmentarzach)
Anna Długozima
Nietypowa kapliczka
(Kapliczka przydrożna w miejscowości Bierwicha)
Piotr Kisiel
Z WIZYTĄ W MUZEUM
Jubileusz przemyskiego muzeum
(Stulecie Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej)
Józefa Kostek
Spotkanie z książką: Wydawnictwa przemyskiego muzeum
(Omówienie informatorów i albumu wydanego przez Muzeum Narodowe w Przemyślu)
Dwie wystawy
(Prezentacja dwóch wystaw w warszawskim Muzeum Historycznym)
Spotkanie z książką: Poza Krajem
(Omówienie pierwszej z nowej serii książek wydawanych przez Departament do Spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego)
Z ZAGRANICY
Nierozpoznane polonicum z wystawy miniatur w Celle
(„Portret księcia Kazimierza Poniatowskiego” na wystawie miniatur w Saksonii)
Izabela Wiercińska
ZBIORY I ZBIERACZE
Dar od Boga
(Opowieść o kolekcjonerze Marku Sosence)
Janusz Miliszkiewicz
ZABYTKI I MŁODZIEŻ
„Ślady przeszłości” – kolejna edycja
(Nowa edycja programu Centrum Edukacji Obywatelskiej)
Anna Majewska
ROZMAITOŚCI
Akcja dwory: Tragedia dworu w Byszewach
(Pożar dworu opisywanego przez Jarosława Iwaszkiewicza)
Monika Nowakowska
Dwadzieścia lat w służbie ochrony zabytków
(20-lecie Ośrodka Ochrony Zbiorów Publicznych w Warszawie)
Piotr Ogrodzki
Pierwszy pomnik Mickiewicza na Litwie
(Pomnik Mickiewicza w Burbiszkach)
Maria Kwiatkowska
Z kryminalnej kroniki: Złagodzona egzekucja
(Opowieść o „egzekucji” Francuza Jakuba d”Argellesa w osiemnastowiecznej Warszawie)
Hanna Widacka
Miniatura „chaty” z neolitu
(Gliniany model chaty w zbiorach Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie)
Maria Krajewska
Spotkanie z książką: Badania na janowieckim zamku
(Omówienie książki Marii Supryn o badaniach archeologicznych na zamku w Janowcu)
Spotkanie z książką: Kresowe dziedzictwo
(Prezentacja albumu o kamieniarstwie bruśnieńskim, wydanego przez Muzeum Kresów w Lubaczowie)
(Przegląd prasy)
Polonika wracają nad Wisłę
(Podsumowanie dorobku 20 lat wolnego rynku sztuki dawnej w Polsce)
Janusz Miliszkiewicz
Scypion Afrykański przyjmujący hołd Kartagińczyków
(Historia tapiserii z kieleckiego Muzeum Narodowego)
Anna Kwaśnik-Gliwińska
Poznawanie przez dotyk
(Udostępnianie eksponatów na wystawach osobom niewidomym i niedowidzącym)
Wojciech Przybyszewski
Niewidomi i niedowidzący na Zamku Królewskim w Warszawie
(Program dla niepełnosprawnych zwiedzających warszawski Zamek Królewski)
Iwona Maciszewska
SPOTKANIA NA WSCHODZIE
Dagda w Inflantach
(Łotewskie miasteczko o 400-letniej historii)
Jarosław Komorowski
ZABYTKI W KRAJOBRAZIE
Akcja drewno: Cerkiew w Kożanach
(Świątynia prawosławna w woj. podlaskim)
Jerzy Samusik
Ślady górnictwa złota w Górach Opawskich
(Pozostałości po kopalniach złota we wschodniej części Sudetów)
Krzysztof Spałek
Akcja cmentarze: Bieszczadzkie krzyże cmentarne
(Krzyże z końca XIX i początku XX w. na bieszczadzkich cmentarzach)
Anna Długozima
Nietypowa kapliczka
(Kapliczka przydrożna w miejscowości Bierwicha)
Piotr Kisiel
Z WIZYTĄ W MUZEUM
Jubileusz przemyskiego muzeum
(Stulecie Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej)
Józefa Kostek
Spotkanie z książką: Wydawnictwa przemyskiego muzeum
(Omówienie informatorów i albumu wydanego przez Muzeum Narodowe w Przemyślu)
Dwie wystawy
(Prezentacja dwóch wystaw w warszawskim Muzeum Historycznym)
Spotkanie z książką: Poza Krajem
(Omówienie pierwszej z nowej serii książek wydawanych przez Departament do Spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego)
Z ZAGRANICY
Nierozpoznane polonicum z wystawy miniatur w Celle
(„Portret księcia Kazimierza Poniatowskiego” na wystawie miniatur w Saksonii)
Izabela Wiercińska
ZBIORY I ZBIERACZE
Dar od Boga
(Opowieść o kolekcjonerze Marku Sosence)
Janusz Miliszkiewicz
ZABYTKI I MŁODZIEŻ
„Ślady przeszłości” – kolejna edycja
(Nowa edycja programu Centrum Edukacji Obywatelskiej)
Anna Majewska
ROZMAITOŚCI
Akcja dwory: Tragedia dworu w Byszewach
(Pożar dworu opisywanego przez Jarosława Iwaszkiewicza)
Monika Nowakowska
Dwadzieścia lat w służbie ochrony zabytków
(20-lecie Ośrodka Ochrony Zbiorów Publicznych w Warszawie)
Piotr Ogrodzki
Pierwszy pomnik Mickiewicza na Litwie
(Pomnik Mickiewicza w Burbiszkach)
Maria Kwiatkowska
Z kryminalnej kroniki: Złagodzona egzekucja
(Opowieść o „egzekucji” Francuza Jakuba d”Argellesa w osiemnastowiecznej Warszawie)
Hanna Widacka
Miniatura „chaty” z neolitu
(Gliniany model chaty w zbiorach Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie)
Maria Krajewska
Spotkanie z książką: Badania na janowieckim zamku
(Omówienie książki Marii Supryn o badaniach archeologicznych na zamku w Janowcu)
Spotkanie z książką: Kresowe dziedzictwo
(Prezentacja albumu o kamieniarstwie bruśnieńskim, wydanego przez Muzeum Kresów w Lubaczowie)
Poznawanie przez dotyk
Jak wiadomo, w klasycznym muzeum sztuki nie można dotykać eksponatów. W drodze wyjątku – i tylko wtedy, kiedy organizowane są specjalne prezentacje dla osób niewidomych lub niedowidzących – możliwe jest jednak wydzielenie z nich pewnej ściśle określonej grupy obiektów odpornych na zniszczenie przy częstym dotykaniu, takich, jak np. wybrane elementy kamiennej, ceramicznej lub drewnianej dekoracji architektonicznej, meble (ale tylko takie, które pozbawione są złoceń) i rzeźby (ale tylko te wykonane z trwałych, niebrudzących się materiałów).
Przykład szerokiej oferty skierowanej do osób niewidomych i niedowidzących w zakresie odbioru sztuki i przekazu muzealnego daje nam przodujące pod tym względem w Europie Państwowe Muzeum Dotyku im. Homera (Museo Tàttile Statale Omèro, Muzeum Homera) we włoskiej Ankonie, utworzone w 1993 r. Ta nowatorska instytucja została utworzona po to, by wypełnić dostrzeżoną lukę w dostępie osób niepełnosprawnych do dobrodziejstw kultury, a także po to, by dać zwiedzającym całkowicie nową przestrzeń, w której sztuka odbierana jest przez wiele zmysłów, a nie – jak to się dzieje najczęściej w innych muzeach – wyłącznie przez bodźce wzrokowe. Muzeum Homera pokazywało eksponaty poza granicami Włoch (wystawy takie widzieli już m.in. mieszkańcy Splitu, Londynu, Paryża, Czarnej Góry na Morawach, a ostatnio, na przełomie 2008 i 2009 r., czeskiej Pragi).
W Polsce nie widzieliśmy jeszcze podobnej wystawy. Ale pierwszą (prawda, że skromną, ale jakże obiecującą!) prezentację dzieł sztuki metodą opracowaną w Muzeum Homera mamy już za sobą. Przygotował ją – zgodnie ze swoimi zainteresowaniami i wcześniej zdobytą wiedzą z zakresu pedagogiki specjalnej – Mariano Caldarella, z pochodzenia Włoch, wieloletni pracownik Łazienek Królewskich w Warszawie. W zajęciach – znakomicie wpisujących się w obchody Międzynarodowego Roku Braille’a 2009 – zorganizowanych przez muzeum w Łazienkach oparto się na wystawie rzeźb i medalionów autorstwa Wiesława Winklera w Starej Kordegardzie (28 stycznia – 31 marca 2009 r.).
Przykład szerokiej oferty skierowanej do osób niewidomych i niedowidzących w zakresie odbioru sztuki i przekazu muzealnego daje nam przodujące pod tym względem w Europie Państwowe Muzeum Dotyku im. Homera (Museo Tàttile Statale Omèro, Muzeum Homera) we włoskiej Ankonie, utworzone w 1993 r. Ta nowatorska instytucja została utworzona po to, by wypełnić dostrzeżoną lukę w dostępie osób niepełnosprawnych do dobrodziejstw kultury, a także po to, by dać zwiedzającym całkowicie nową przestrzeń, w której sztuka odbierana jest przez wiele zmysłów, a nie – jak to się dzieje najczęściej w innych muzeach – wyłącznie przez bodźce wzrokowe. Muzeum Homera pokazywało eksponaty poza granicami Włoch (wystawy takie widzieli już m.in. mieszkańcy Splitu, Londynu, Paryża, Czarnej Góry na Morawach, a ostatnio, na przełomie 2008 i 2009 r., czeskiej Pragi).
W Polsce nie widzieliśmy jeszcze podobnej wystawy. Ale pierwszą (prawda, że skromną, ale jakże obiecującą!) prezentację dzieł sztuki metodą opracowaną w Muzeum Homera mamy już za sobą. Przygotował ją – zgodnie ze swoimi zainteresowaniami i wcześniej zdobytą wiedzą z zakresu pedagogiki specjalnej – Mariano Caldarella, z pochodzenia Włoch, wieloletni pracownik Łazienek Królewskich w Warszawie. W zajęciach – znakomicie wpisujących się w obchody Międzynarodowego Roku Braille’a 2009 – zorganizowanych przez muzeum w Łazienkach oparto się na wystawie rzeźb i medalionów autorstwa Wiesława Winklera w Starej Kordegardzie (28 stycznia – 31 marca 2009 r.).
Wojciech Przybyszewski
Jubileusz przemyskiego muzeum
Początki Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej sięgają końca XIX w. Jego powstanie wiąże się z kolekcjonerską działalnością braci Kazimierza i Tadeusza Osińskich. Czynione w 1907 r. starania o zorganizowanie w Przemyślu filii Muzeum Narodowego w Krakowie nie dały rezultatu. Postanowiono więc za przykładem innych ośrodków utworzyć Towarzystwo Przyjaciół Nauk, które zapewniłoby niezbędne ramy prawne planowanej placówce. W 1909 r. nastąpiło ukonstytuowanie się Towarzystwa w Przemyślu, wybrano jego Zarząd, a przekazane w wieczysty depozyt zbiory braci Osińskich stały się zalążkiem istniejącej do dziś placówki muzealnej. Kierownictwo muzeum objął Kazimierz Maria Osiński – architekt i działacz społeczny, który służył tej instytucji z wielkim poświęceniem przez ponad 30 lat.
Po perturbacjach związanych z wybuchem pierwszej wojny światowej ponownego otwarcia muzeum dokonano 3 grudnia 1916 r. W sierpniu 1921 r. muzeum przyjęło nazwę Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej.
W 1935 r. Zarząd Miasta Przemyśla przydzielił muzeum nową siedzibę – budynek przy ul. Władycze 7. Przeciągające się prace organizacyjne przerwał wybuch drugiej wojny światowej. Po wyzwoleniu Przemyśla, w sierpniu 1944 r., pieczę nad muzeum przejęła Miejska Rada Narodowa. Dotychczasowej siedzibie, uszkodzonej atakiem artyleryjskim, groziło zawalenie. Naczelna Dyrekcja Muzeów i Ochrony Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki w październiku 1946 r. przydzieliła muzeum nową siedzibę – były pałac biskupów greckokatolickich (przy pl. T. Czackiego 3). Toczące się od 1991 r. starania przemyskiej archidiecezji reaktywowanego Kościoła greckokatolickiego o zwrot pałacu biskupiego doprowadziły w 2000 r. do przyznania jej spornego obiektu, tym samym pozbawiając muzeum jego siedziby. Starania o pozyskanie nowego lokum podjął powołany w 2000 r. dyrektor muzeum – Mariusz J. Olbromski. Po licznych pertraktacjach dotyczących budowy nowego gmachu i jego lokalizacji wyznaczono na ten cel plac płk. Berka Joselewicza. W lipcu 2002 r. rozstrzygnięty został konkurs na projekt architektoniczny. Spośród 105 nadesłanych prac wybrano propozycję dra Marka Kozienia. 30 marca 2008 r. nowy gmach muzealny został oddany do użytku.
Wreszcie, po stu latach, muzeum uzyskało własną siedzibę na miarę nowego wieku. Może zatem dalej pełnić funkcję ważnego pomostu, łączącego przeszłość z przyszłością oraz kulturowy dorobek Zachodu i Wschodu.
Po perturbacjach związanych z wybuchem pierwszej wojny światowej ponownego otwarcia muzeum dokonano 3 grudnia 1916 r. W sierpniu 1921 r. muzeum przyjęło nazwę Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej.
W 1935 r. Zarząd Miasta Przemyśla przydzielił muzeum nową siedzibę – budynek przy ul. Władycze 7. Przeciągające się prace organizacyjne przerwał wybuch drugiej wojny światowej. Po wyzwoleniu Przemyśla, w sierpniu 1944 r., pieczę nad muzeum przejęła Miejska Rada Narodowa. Dotychczasowej siedzibie, uszkodzonej atakiem artyleryjskim, groziło zawalenie. Naczelna Dyrekcja Muzeów i Ochrony Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki w październiku 1946 r. przydzieliła muzeum nową siedzibę – były pałac biskupów greckokatolickich (przy pl. T. Czackiego 3). Toczące się od 1991 r. starania przemyskiej archidiecezji reaktywowanego Kościoła greckokatolickiego o zwrot pałacu biskupiego doprowadziły w 2000 r. do przyznania jej spornego obiektu, tym samym pozbawiając muzeum jego siedziby. Starania o pozyskanie nowego lokum podjął powołany w 2000 r. dyrektor muzeum – Mariusz J. Olbromski. Po licznych pertraktacjach dotyczących budowy nowego gmachu i jego lokalizacji wyznaczono na ten cel plac płk. Berka Joselewicza. W lipcu 2002 r. rozstrzygnięty został konkurs na projekt architektoniczny. Spośród 105 nadesłanych prac wybrano propozycję dra Marka Kozienia. 30 marca 2008 r. nowy gmach muzealny został oddany do użytku.
Wreszcie, po stu latach, muzeum uzyskało własną siedzibę na miarę nowego wieku. Może zatem dalej pełnić funkcję ważnego pomostu, łączącego przeszłość z przyszłością oraz kulturowy dorobek Zachodu i Wschodu.
Józefa Kostek
Nierozpoznane polonicum z wystawy miniatur w Celle
W Celle położonym w dolnej Saksonii naprzeciwko zamku mieści się budynek miejskiego Bomann Museum, gdzie poza stałymi wystawami dotyczącymi kultury regionalnej i dziejów osadnictwa na tych ziemiach można zobaczyć unikatową kolekcję miniatur portretowych, zgromadzonych w gabinecie studyjnym. 6 września 2008 r. odbyło się w Bomann Museum uroczyste otwarcie kolejnej wersji prezentacji miniatur rokokowych.
Pośród poloników na wystawie wyróżniała się miniatura nieznanego artysty z terenu Francji, przedstawiająca damę w stroju myśliwskim, pochyloną nad mapą Lotaryngii. Miniatura ta, dzięki sugestii Ewy Martyny z Działu Sztuki Zdobniczej w Muzeum Narodowym w Warszawie, została związana z osobą markizy de Bouflers, księżniczki de Beauvau-Crâon, długoletniej przyjaciółki króla Stanisława Leszczyńskiego. Zabawny był też portrecik dziecięcy syna Klementyny Marii Sobieskiej, księcia Karola Edwarda Stuarta w stroju polskim (1726), pędzla Cathariny Sperling.
Najciekawszy pod względem historycznym okazał się portret zidentyfikowany niesłusznie jako „hrabia Grigorij Grigorjewicz Orłow w mundurze Generalleutnanta kawalerii konnej” i z wstęgą orderową Orła Białego. Pochodzi on z bardzo znanej kolekcji Gustawa von Klemperera (1852-1926), założyciela i dyrektora Dresdner Bank w Saksonii. Z kolei według katalogu Hansa Buchheita Miniaturen aus der Sammlung Gustav von Klemperer (Dresden 1928, tabl. 26, nr 205) miałby to być Aleksy Orłow. W zbiorach Gabinetu Miniatur Muzeum Narodowego w Warszawie znajduje się niemal identyczna miniatura z około 1770 r. nieznanego malarza (nr inw. Min.695), przedstawiająca księcia Kazimierza Poniatowskiego (1721-1800), ujętego do ramion, w mundurze szefa regimentu gwardii konnej koronnej z lat 1767-1774.
Obydwie miniatury podobne są w rysunku i kompozycji: jedna do ramion, druga do łokcia, model zwrócony ¾ w prawo, różnią się minimalnie tonacją barwną oraz wymiarami: warszawska ma wymiary 4,9 x 3,8 cm, ta z Bomann Museum – 5,7 x 4,7 cm. Obydwie też przypuszczalnie są dziełami artystów związanych z kręgiem artystycznym Stanisława Augusta i malarnią królewską.
Miniatura z portretem Kazimierza Poniatowskiego trafiła wraz z kilkoma innymi obiektami do zbiorów księcia Aleksandra Druckiego-Lubeckiego, który użyczył ich dla potrzeb warszawskiej wystawy TOnZP w 1912 r. Tajemnicą pozostanie wizerunek, według którego wykonane zostały obydwie notowane miniatury.
Pośród poloników na wystawie wyróżniała się miniatura nieznanego artysty z terenu Francji, przedstawiająca damę w stroju myśliwskim, pochyloną nad mapą Lotaryngii. Miniatura ta, dzięki sugestii Ewy Martyny z Działu Sztuki Zdobniczej w Muzeum Narodowym w Warszawie, została związana z osobą markizy de Bouflers, księżniczki de Beauvau-Crâon, długoletniej przyjaciółki króla Stanisława Leszczyńskiego. Zabawny był też portrecik dziecięcy syna Klementyny Marii Sobieskiej, księcia Karola Edwarda Stuarta w stroju polskim (1726), pędzla Cathariny Sperling.
Najciekawszy pod względem historycznym okazał się portret zidentyfikowany niesłusznie jako „hrabia Grigorij Grigorjewicz Orłow w mundurze Generalleutnanta kawalerii konnej” i z wstęgą orderową Orła Białego. Pochodzi on z bardzo znanej kolekcji Gustawa von Klemperera (1852-1926), założyciela i dyrektora Dresdner Bank w Saksonii. Z kolei według katalogu Hansa Buchheita Miniaturen aus der Sammlung Gustav von Klemperer (Dresden 1928, tabl. 26, nr 205) miałby to być Aleksy Orłow. W zbiorach Gabinetu Miniatur Muzeum Narodowego w Warszawie znajduje się niemal identyczna miniatura z około 1770 r. nieznanego malarza (nr inw. Min.695), przedstawiająca księcia Kazimierza Poniatowskiego (1721-1800), ujętego do ramion, w mundurze szefa regimentu gwardii konnej koronnej z lat 1767-1774.
Obydwie miniatury podobne są w rysunku i kompozycji: jedna do ramion, druga do łokcia, model zwrócony ¾ w prawo, różnią się minimalnie tonacją barwną oraz wymiarami: warszawska ma wymiary 4,9 x 3,8 cm, ta z Bomann Museum – 5,7 x 4,7 cm. Obydwie też przypuszczalnie są dziełami artystów związanych z kręgiem artystycznym Stanisława Augusta i malarnią królewską.
Miniatura z portretem Kazimierza Poniatowskiego trafiła wraz z kilkoma innymi obiektami do zbiorów księcia Aleksandra Druckiego-Lubeckiego, który użyczył ich dla potrzeb warszawskiej wystawy TOnZP w 1912 r. Tajemnicą pozostanie wizerunek, według którego wykonane zostały obydwie notowane miniatury.
Izabela Wiercińska
Najczęściej oglądane
listopad 2014
listopad 2014
W listopadowym wydaniu „Arteonu” twórczość Gustave’a Courbeta w kontekście…
zobacz
październik 2014
październik 2014
W październikowym „Arteonie” sylwetkę Olgi Boznańskiej w przededniu monograficznej wystawy…
zobacz
Numer 2/14 [30] 2014
Numer 2/14 [30] 2014
Okładka: Robert Kuśmirowski, "Wagon", 2009, Muzeum Hamburger Bahnhof w Berlinie, instalacja …
zobacz
Zgłoszenie chęci kupna obiektu
Zgłoszenia chęci kupna przyjmowane są od osób zalogowanych w Artinfo.pl
W przypadku braku konta prosimy o rejestrację.
W przypadku braku konta prosimy o rejestrację.
Uwaga - osoby nie pamiętające nazwy użytkownika i hasla mogą otrzymać przypomnienie na adres mailowy, użyty przy pierwszej rejestracji konta.
Prosimy wybrać poniższy link „przypomnij hasło” i wypełnić tylko pole adres e-mail.
Prosimy wybrać poniższy link „przypomnij hasło” i wypełnić tylko pole adres e-mail.
W przypadku pytań, prosimy o kontakt z naszym biurem:
22 818 94 68 (poniedziałek - piątek: 10:00 - 17:00)
email: [email protected]
22 818 94 68 (poniedziałek - piątek: 10:00 - 17:00)
email: [email protected]