czerwiec 2008
W numerze:
spis treści:
Przeglądy, poglądy
(Przegląd prasy)
Wyzwania dla współczesnych muzeów
(Nowe tendencje w muzealnictwie)
Jack Lohman
Wielka zagadka wielkiego obrazu
(Rozważania na temat autorstwa obrazu ze zbiorów warszawskiego Muzeum Narodowego)
Hanna Benesz
Unikatowe stereofotografie Abdona Korzona
(Stereofotografie w zbiorach Biblioteki Polskiej w Paryżu)
Małgorzata Maria Grąbczewska
SPOTKANIA NA WSCHODZIE
Nieznane prace Henryka Ittara
(Nowa hipoteza dotycząca budowli projektowanych przez Henryka Ittara)
Marek Kwiatkowski
Spotkanie z książką: Ceramika pokucka
(Omówienie katalogu wystawy w Muzeum Narodowym w Krakowie)
Rokitna – „siostra” Somosierry
(Ślady walki Legionów Polskich pod Rokitną)
Jan Skłodowski
ZABYTKI W KRAJOBRAZIE
Freski w kościele w Brzegu
(Freski autorstwa Jana Kubena w kościele jezuitów w Brzegu)
Antonina Żaba
Dawna fabryka w nowej funkcji
(Powstanie Centrum Wystawienniczo-Regionalnego Dolnej Wisły w pofabrycznych budynkach w Tczewie)
Leszek Muszczyński
Z WARSZTATU KONSERWATORA
Wawelska grupa „Ukrzyżowanie”:
Dzieło i jego twórca
(Historia wawelskiej grupy „Ukrzyżowanie” autorstwa Johanna J. Kaendlera)
Dorota Gabryś
Konserwatorskie wyzwanie
(Konserwacja wawelskiej grupy „Ukrzyżowanie”)
Jan Kostecki
TO TEŻ SĄ ZABYTKI
Napisy z ubeckich aresztów Lublina
(Napisy wykonane przez więźniów w aresztach Lublina)
Paweł Madejski
Spotkanie z książką: Fortyfikacje
(Omówienie publikacji warszawskiego Wydawnictwa Carta Blanca)
Z WIZYTĄ W MUZEUM
Zabawki w kieleckim muzeum
(Historia Muzeum Zabawek i Zabawy w Kielcach)
Lidia Zawistowska
Bydgoskie przybytki Melpomeny
(Wystawa w bydgoskim Muzeum Okręgowym)
Daria Bręczewska-Kulesza
ZABYTKI I MŁODZIEŻ
Zamość – sztuka i historia dla najmłodszych
(Niecodzienny przewodnik po Zamościu napisany specjalnie dla dzieci)
Izabela Winiewicz-Cybulska
Spotkanie z książką: Na straży Mazowsza
(Omówienie książki Romana Postka „Liw. Miasto i zamek”, otwierającej nową serię Wydawnictw Techniczno-Naukowych – „Zabytki Polski”)
ROZMAITOŚCI
Wiosna na królewskich fajansach
(Odkrycia archeologiczne na terenie dawnego Banku Polskiego w Warszawie)
Mariusz Klarecki
Zabytki na znaczkach: Fotografie Karola Beyera na znaczkach Poczty Polskiej
(Nowa seria znaczków Poczty Polskiej upamiętniająca pioniera warszawskiej dagerotypii i fotografii)
Wojciech Przybyszewski
Z kryminalnej kroniki: Mord na Kremlu
(Śmierć Dymitra Samozwańca)
Hanna Widacka
Listy
Przeglądy, poglądy
(Przegląd prasy)
Wyzwania dla współczesnych muzeów
(Nowe tendencje w muzealnictwie)
Jack Lohman
Wielka zagadka wielkiego obrazu
(Rozważania na temat autorstwa obrazu ze zbiorów warszawskiego Muzeum Narodowego)
Hanna Benesz
Unikatowe stereofotografie Abdona Korzona
(Stereofotografie w zbiorach Biblioteki Polskiej w Paryżu)
Małgorzata Maria Grąbczewska
SPOTKANIA NA WSCHODZIE
Nieznane prace Henryka Ittara
(Nowa hipoteza dotycząca budowli projektowanych przez Henryka Ittara)
Marek Kwiatkowski
Spotkanie z książką: Ceramika pokucka
(Omówienie katalogu wystawy w Muzeum Narodowym w Krakowie)
Rokitna – „siostra” Somosierry
(Ślady walki Legionów Polskich pod Rokitną)
Jan Skłodowski
ZABYTKI W KRAJOBRAZIE
Freski w kościele w Brzegu
(Freski autorstwa Jana Kubena w kościele jezuitów w Brzegu)
Antonina Żaba
Dawna fabryka w nowej funkcji
(Powstanie Centrum Wystawienniczo-Regionalnego Dolnej Wisły w pofabrycznych budynkach w Tczewie)
Leszek Muszczyński
Z WARSZTATU KONSERWATORA
Wawelska grupa „Ukrzyżowanie”:
Dzieło i jego twórca
(Historia wawelskiej grupy „Ukrzyżowanie” autorstwa Johanna J. Kaendlera)
Dorota Gabryś
Konserwatorskie wyzwanie
(Konserwacja wawelskiej grupy „Ukrzyżowanie”)
Jan Kostecki
TO TEŻ SĄ ZABYTKI
Napisy z ubeckich aresztów Lublina
(Napisy wykonane przez więźniów w aresztach Lublina)
Paweł Madejski
Spotkanie z książką: Fortyfikacje
(Omówienie publikacji warszawskiego Wydawnictwa Carta Blanca)
Z WIZYTĄ W MUZEUM
Zabawki w kieleckim muzeum
(Historia Muzeum Zabawek i Zabawy w Kielcach)
Lidia Zawistowska
Bydgoskie przybytki Melpomeny
(Wystawa w bydgoskim Muzeum Okręgowym)
Daria Bręczewska-Kulesza
ZABYTKI I MŁODZIEŻ
Zamość – sztuka i historia dla najmłodszych
(Niecodzienny przewodnik po Zamościu napisany specjalnie dla dzieci)
Izabela Winiewicz-Cybulska
Spotkanie z książką: Na straży Mazowsza
(Omówienie książki Romana Postka „Liw. Miasto i zamek”, otwierającej nową serię Wydawnictw Techniczno-Naukowych – „Zabytki Polski”)
ROZMAITOŚCI
Wiosna na królewskich fajansach
(Odkrycia archeologiczne na terenie dawnego Banku Polskiego w Warszawie)
Mariusz Klarecki
Zabytki na znaczkach: Fotografie Karola Beyera na znaczkach Poczty Polskiej
(Nowa seria znaczków Poczty Polskiej upamiętniająca pioniera warszawskiej dagerotypii i fotografii)
Wojciech Przybyszewski
Z kryminalnej kroniki: Mord na Kremlu
(Śmierć Dymitra Samozwańca)
Hanna Widacka
Listy
Wawelska grupa Ukrzyżowanie
Do zbiorów Zamku Królewskiego na Wawelu w 1966 r. jako dar Tadeusza Wierzejskiego trafiła jedna z najznakomitszych realizacji Johanna Joachima Kaendlera, rzeźbiarza pracującego w Królewskiej Manufakturze w Miśni w latach 1731-1775, ucznia Benjamina Thomae. Jest to wielopostaciowa kompozycja „Ukrzyżowanie”, modelowana od marca do października 1743 r. najprawdopodobniej na zlecenie Augusta III.
Grupa „Ukrzyżowanie” w momencie ofiarowania na Wawel była zdekompletowana, brakowało drewnianego postumentu z dekoracyjną glorią i aniołami, a przede wszystkim figur św. Jana Ewangelisty, Matki Boskiej, Marii, żony Kleofasa, i większej części figury Chrystusa. Segment z grupą św. Jana podtrzymującego Marię udało się dokupić na rynku antykwarycznym w 1987 r. Całość miała dość liczne ślady uszkodzeń, braki fragmentów rąk czy też samych palców, nóg, szat, brak halabard trzymanych niegdyś przez rzymskich żołnierzy otaczających krzyż, brak fragmentów kości przy czaszce pod krzyżem, listków na drzewkach, brakowało też titulusa na krzyżu i elementów imitujących pod krzyżem drewniane pale wzmacniające posadowienie krzyża w gruncie. Poza tym występowały liczne stare, pociemniałe klejenia i spękania, wymagające powtórnych zabiegów. W takim stanie eksponowanie grupy „Ukrzyżowanie“ nie było możliwe. Pozostałe dwie brakujące figury zostały zrekonstruowane z oryginalnych form w manufakturze miśnieńskiej w trakcie konserwacji, w latach 1997-2001. Konserwacja grupy „Ukrzyżowanie” była przedsięwzięciem emocjonującym, stanowiła wyzwanie o wielu niewiadomych, ale ostatecznie powiodła się. Okazała się możliwa do przeprowadzenia dzięki zaangażowaniu i współpracy konserwatorów drezdeńskich i polskich.
Prezentowana obecnie w Sali Porcelany w Zamku Królewskim na Wawelu grupa jest bez wątpienia arcydziełem rzeźby porcelanowej XVIII w.
Grupa „Ukrzyżowanie” w momencie ofiarowania na Wawel była zdekompletowana, brakowało drewnianego postumentu z dekoracyjną glorią i aniołami, a przede wszystkim figur św. Jana Ewangelisty, Matki Boskiej, Marii, żony Kleofasa, i większej części figury Chrystusa. Segment z grupą św. Jana podtrzymującego Marię udało się dokupić na rynku antykwarycznym w 1987 r. Całość miała dość liczne ślady uszkodzeń, braki fragmentów rąk czy też samych palców, nóg, szat, brak halabard trzymanych niegdyś przez rzymskich żołnierzy otaczających krzyż, brak fragmentów kości przy czaszce pod krzyżem, listków na drzewkach, brakowało też titulusa na krzyżu i elementów imitujących pod krzyżem drewniane pale wzmacniające posadowienie krzyża w gruncie. Poza tym występowały liczne stare, pociemniałe klejenia i spękania, wymagające powtórnych zabiegów. W takim stanie eksponowanie grupy „Ukrzyżowanie“ nie było możliwe. Pozostałe dwie brakujące figury zostały zrekonstruowane z oryginalnych form w manufakturze miśnieńskiej w trakcie konserwacji, w latach 1997-2001. Konserwacja grupy „Ukrzyżowanie” była przedsięwzięciem emocjonującym, stanowiła wyzwanie o wielu niewiadomych, ale ostatecznie powiodła się. Okazała się możliwa do przeprowadzenia dzięki zaangażowaniu i współpracy konserwatorów drezdeńskich i polskich.
Prezentowana obecnie w Sali Porcelany w Zamku Królewskim na Wawelu grupa jest bez wątpienia arcydziełem rzeźby porcelanowej XVIII w.
Dorota Gabryś, Jan Kostecki
Wielka zagadka wielkiego obrazu
To niezwykłe malowidło było wizytówką wystawy „Złoty Wiek malarstwa flamandzkiego”, prezentowanej w warszawskim Muzeum Narodowym od 6 listopada do 30 grudnia 2007 r. W pełnej barokowego rozmachu kompozycji stanowi kwintesencję malarstwa kręgu Petera Paula Rubensa. Obraz debiutował na wspomnianej wystawie; ogromne (252 x 382 cm) płótno ze względu na trudności konserwatorskie i ekspozycyjne pozostawało przez lata w magazynie Muzeum Narodowego w Warszawie. Towarzyszyła temu – pomimo wielokrotnie podejmowanych prób badawczych – niemożność określenia autorstwa i tematu dzieła.
Obraz pochodzi z kolekcji rodziny Krosnowskich, Polaków mieszkających w Sankt Petersburgu na przełomie XIX i XX w. Wraz z dziełami sztuki, rewindykowanymi wówczas z terenu Rosji na mocy postanowień traktatu ryskiego, kolekcja przetransportowana została do Polski już w 1922 r. i umieszczona na Zamku Królewskim w Warszawie, stając się częścią Państwowych Zbiorów Sztuki, jako Dział im. Krosnowskich.
Wielofigurowa kompozycja ujęta jest w bogatym wnętrzu raczej pałacu niż świątyni, chociaż po prawej stronie, przed kotarą, znajduje się ołtarz. U jego stóp klęczy, zanosząc żarliwe modły ku niebiosom, piękna kobieta w królewskim stroju. Wstawia się ona przed Bogiem najwyraźniej w intencji młodego człowieka, walczącego, by wyrwać się z rąk czterech mężczyzn, którzy usiłują go pojmać czy tylko powstrzymać, aby nie zrobił sobie samemu krzywdy. Z ust młodego człowieka wyrywa się błagalne wezwanie: „CESSE MADAME, CESSE CAR IE BRUSLE” (Przestań Pani, przestań, bo płonę).
Przed warszawską wystawą obraz wymieniony był tylko w przedwojennym inwentarzu kolekcji Krosnowskich jako Scena z życia Marii de Medici, określenie tematu powtórzono potem w katalogu zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie z 1967 r., z sugestią autorstwa Theodoora van Thuldena (ze znakiem zapytania). Atrybucję wysunął belgijski badacz Roger A. d’Hulst.
Czy rzeczywiście może to być epizod z życia Marii Medycejskiej? Odpowiedź na to i wiele innych pytań związanych z zagadkowym obrazem – w artykule.
Obraz pochodzi z kolekcji rodziny Krosnowskich, Polaków mieszkających w Sankt Petersburgu na przełomie XIX i XX w. Wraz z dziełami sztuki, rewindykowanymi wówczas z terenu Rosji na mocy postanowień traktatu ryskiego, kolekcja przetransportowana została do Polski już w 1922 r. i umieszczona na Zamku Królewskim w Warszawie, stając się częścią Państwowych Zbiorów Sztuki, jako Dział im. Krosnowskich.
Wielofigurowa kompozycja ujęta jest w bogatym wnętrzu raczej pałacu niż świątyni, chociaż po prawej stronie, przed kotarą, znajduje się ołtarz. U jego stóp klęczy, zanosząc żarliwe modły ku niebiosom, piękna kobieta w królewskim stroju. Wstawia się ona przed Bogiem najwyraźniej w intencji młodego człowieka, walczącego, by wyrwać się z rąk czterech mężczyzn, którzy usiłują go pojmać czy tylko powstrzymać, aby nie zrobił sobie samemu krzywdy. Z ust młodego człowieka wyrywa się błagalne wezwanie: „CESSE MADAME, CESSE CAR IE BRUSLE” (Przestań Pani, przestań, bo płonę).
Przed warszawską wystawą obraz wymieniony był tylko w przedwojennym inwentarzu kolekcji Krosnowskich jako Scena z życia Marii de Medici, określenie tematu powtórzono potem w katalogu zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie z 1967 r., z sugestią autorstwa Theodoora van Thuldena (ze znakiem zapytania). Atrybucję wysunął belgijski badacz Roger A. d’Hulst.
Czy rzeczywiście może to być epizod z życia Marii Medycejskiej? Odpowiedź na to i wiele innych pytań związanych z zagadkowym obrazem – w artykule.
Hanna Bebesz
Wiosna na królewskich fajansach
We wrześniu 2007 r. grupa archeologów rozpoczęła wykopaliska na terenie dawnego Banku Polskiego u zbiegu ul. Bielańskiej i Al. Solidarności w Warszawie. Podczas badań archeologicznych odnaleziono m.in. fragmenty ceramiki, w tym wiele interesujących ułamków naczyń z sygnaturą „B” (Belweder?). Jeden z fragmentów, będący częścią pokrywy niewielkiego naczynia o średnicy 8 cm (cukiernicy?), zachował wzór określany jako „gałązki kwitnącej śliwy na tle połamanego lodu” (barwy: kobaltowa, biała, czerwona oraz złocenia). Ponadto odnaleziono bardzo drobny fragment cienkościennego naczynia (filiżanki?) o identycznej strukturzei dekoracji. Zakładając, że odkopane fragmenty dwóch naczyń zostały wykonane w królewskiej wytwórni belwederskiej, byłby to pierwszy przypadek odnalezienia naczyń serwisowych z Belwederu, poza zachowanymi w muzeach naczyniami z Serwisu Sułtańskiego (zob. „Spotkania z Zabytkami”, nr 5, 1998, ss. 12-15).
Znalezione podczas wykopalisk fragmenty pokrywki oraz cienkościennego naczynia ze wzorem „gałązek kwiatów kwitnącej śliwy na tle połamanego lodu” odpowiadają wzorem dekoracji wazonom z królewskiej fajansiarni (szczególnie wazonowi z Muzeum Czartoryskich w Krakowie). Analizując odkopane fragmenty dwóch naczyń z wzorem kwitnącej śliwy w porównaniu z zabytkami wytwórni belwederskiej w zbiorach muzealnych, zadziwia wysoki poziom technologii zabytków z wykopalisk. Zebranie dużego materiału porównawczego domniemanych fajansów belwederskich oraz zestawienie ich cech z naczyniami niewątpliwie należącymi do wytwórni belwederskiej ze zbiorów muzealnych może rozstrzygnąć wiele wątpliwości oraz przyczynić się do poznania asortymentu, technologii oraz rodzajów dekoracji stosowanej w fajansiarni królewskiej.
Znalezione podczas wykopalisk fragmenty pokrywki oraz cienkościennego naczynia ze wzorem „gałązek kwiatów kwitnącej śliwy na tle połamanego lodu” odpowiadają wzorem dekoracji wazonom z królewskiej fajansiarni (szczególnie wazonowi z Muzeum Czartoryskich w Krakowie). Analizując odkopane fragmenty dwóch naczyń z wzorem kwitnącej śliwy w porównaniu z zabytkami wytwórni belwederskiej w zbiorach muzealnych, zadziwia wysoki poziom technologii zabytków z wykopalisk. Zebranie dużego materiału porównawczego domniemanych fajansów belwederskich oraz zestawienie ich cech z naczyniami niewątpliwie należącymi do wytwórni belwederskiej ze zbiorów muzealnych może rozstrzygnąć wiele wątpliwości oraz przyczynić się do poznania asortymentu, technologii oraz rodzajów dekoracji stosowanej w fajansiarni królewskiej.
Mariusz Klarecki
Najczęściej oglądane
listopad 2014
listopad 2014
W listopadowym wydaniu „Arteonu” twórczość Gustave’a Courbeta w kontekście…
zobacz
październik 2014
październik 2014
W październikowym „Arteonie” sylwetkę Olgi Boznańskiej w przededniu monograficznej wystawy…
zobacz
Numer 2/14 [30] 2014
Numer 2/14 [30] 2014
Okładka: Robert Kuśmirowski, "Wagon", 2009, Muzeum Hamburger Bahnhof w Berlinie, instalacja …
zobacz
Zgłoszenie chęci kupna obiektu
Zgłoszenia chęci kupna przyjmowane są od osób zalogowanych w Artinfo.pl
W przypadku braku konta prosimy o rejestrację.
W przypadku braku konta prosimy o rejestrację.
Uwaga - osoby nie pamiętające nazwy użytkownika i hasla mogą otrzymać przypomnienie na adres mailowy, użyty przy pierwszej rejestracji konta.
Prosimy wybrać poniższy link „przypomnij hasło” i wypełnić tylko pole adres e-mail.
Prosimy wybrać poniższy link „przypomnij hasło” i wypełnić tylko pole adres e-mail.
W przypadku pytań, prosimy o kontakt z naszym biurem:
22 818 94 68 (poniedziałek - piątek: 10:00 - 17:00)
email: [email protected]
22 818 94 68 (poniedziałek - piątek: 10:00 - 17:00)
email: [email protected]