Wędrówki po internecie. Przed wakacjami

Sławomir Bołdok

Zgodnie z przewidywaniami nastąpił, wraz z sezonem na truskawki, wysyp aukcji, które są licznie organizowane przez domy aukcyjne przed ich udaniem się na dosyć długie wakacje. W wędrówkach natrafiłem na polonica na 35 aukcjach, a być może byłoby tych dzieł artystów z Polski więcej, ale co najmniej kilka domów wyświetli swe katalogi dopiero po 15 czerwca, kiedy ten tekst będzie już dostępny czytelnikom Artinfo. Ogólniejsze bieżące obserwacje wskazują, że w tak liczących się na światowym rynku domach aukcyjnych jak Christie i Sotheby, menadżerzy postanowili w tym miesiącu zorganizować „dni” impresjonistów i sztuki nowoczesnej. U Christiego będą to aukcje 18, 19, 20 i 21 czerwca - w Londynie, a w tym samym mieście u Sotheby`ego 19 i dwie sesje 20 czerwca - przed i po południu, a w Paryżu 27 czerwca - malarstwo dawne i z XIX w. - gdzie też będzie nieco obrazów impresjonistów i moderny. Czyżby menadżerzy, tak jak i inni znudzili się sztuką aktualną, która coraz bardziej odchodzi od klasycznego ideału piękna, a mówiąc wprost jest nudna i coraz dziwaczniejsza, a przy tym niechlujnie zrobiona? Może tak być, ale pewniejszym powodem prezentacji ładnych obrazów jest przybycie do Londynu bogatych szeików z krajów arabskich, którzy gustują w tym malarstwie. A propos pieniędzy.

Henryk Hayden, Martwa Natura z mandoliną

Śledząc pod tym kątem relację o aktualnie odbywającej się w Paryżu w Bibliotece Polskiej wystawie obrazów Henryka Haydena, zamieszczoną w Artinfo, czytelnik nie dowie się z niej jak artysta radził sobie przez te lata w Paryżu. W tekście kładzie się bowiem nacisk na poszukiwania własnego stylu przez artystę w latach młodzieńczych i na powrót do stylu z tych czasów pod koniec życia. W bardzo zawoalowanej formie, autor relacji, odnosi się do 31 lat życia Haydena (lata 1922 - 1953) pisząc że po okresie fascynacji Cezannem, kubizmem, itp. przyszły „długie lata pewnej stagnacji aż po okres powojenny” w których Hayden malował realistyczne pejzaże i portrety. Ten sposób prezentacji wykrzywia rzeczywistość codziennego bytowania artysty. A trzeba wyraźnie powiedzieć, że na rynku sztuki „klient nasz pan”. Tak było dawniej, od starożytności i w wieku XX kiedy klapę zrobiły awangardowe na owe czasy poczynania. Wówczas dolar stał mocno, a przyjeżdżający licznie Amerykanie do, taniego dla nich, Paryża nie byli zwolennikami awangardy jak Gertruda Stein. Turyści z USA, zwykli zjadacze chleba o tradycyjnych poglądach na życie i sztukę chcieli kupować obrazy, które by im się podobały i przypominały m.in. widoki z Francji. Picasso i inni malarze francuscy i obcy, przebywający w Paryżu, za jego przykładem powrócili do bardziej realistycznego malarstwa figuratywnego. Podobnie Hayden, Kisling, Mela Muter i inni twórcy z Polski, oraz z krajów Europy Wschodniej. By mieć z czego żyć, malowali kwiaty, pejzaże i portrety. Kiedy po II wojnie światowej malarze ci ułożyli sobie dostatniejsze życie - we Francji i w Polsce - sięgnęli do sztuki z lat młodzieńczych, która w międzyczasie stała się modna i poszukiwana i na której można było zarobić. I to trzeba czytelnikowi, zwłaszcza młodemu, powiedzieć, a nie pisać banialuki „o stagnacji” 31-letniej, które to sformułowanie wywołuje rozbawienie. Dzisiaj jest na rynku tak samo - vide „impesjoniści dla bogaczy” czy „awangarda” dla snobów.

Henryk Berlewi, Kompozycja

Ale przejdźmy, jak mówią Francuzi, do naszych baranów - czyli do bieżących aukcji. Najprościej się z nimi uporać - chronologicznie, z drobnymi odstępstwami i z uwagi na liczbę aukcji - prezentując tylko co ciekawszych autorów i tematy. Pierwsze kroki kierujemy do Paryża. Tu 3 czerwca w Artcurial Briest-Poulain-F.Tajan sprzedano z nr. 41 lampę - rzeźbę Aliny Szapocznikow, z 1970 r. poliester, wys. 61 cm cenioną na 250 - 300.000 € za 301.500 €. W tym samym paryskim domu 4 czerwca, na kolejnej licytacji, spadły dwie kompozycje Henryka Stażewskiego, a trzecia z nr. 201, gwasz, oł. na pap. przekroczyła tylko nieco najniższą estymację uzyskując 1819 €. Tu też z nr. 202 sprzedano „Kompozycję” Henryka Berlewiego, tusz, tkt. za 8.444 €, również niewiele wyżej od dolnej wyceny.

Stanisław Żukowski, Wnętrze pałacowego salonu

3 czerwca w Londynie rozpoczęły się czerwcowe licytacje u Christiego, które omówię w jednym ciągu. Na aukcji sztuki rosyjskiej sprzedano z nr. 46 reprezentacyjne „Wnętrze pałacowego salonu” prawdopodobnie którejś z carskich rezydencji, namalowane przez Stanisława Żukowskiego. Obraz ceniony na 8 - 10.000 GBP uzyskał 22.500 GBP. 6 czerwca na licytacji XIX-wiecznej sztuki europejskiej z nr. 40 wystawiony był „ Autoportret” warszawskiej malarki Aliny Bondy-Glasowej, w stroju z lat 1905 - 14, pastel za 3-5.000 GBP. Nie znalazł kupca. Kolejna aukcja, o której wspominałem na początku dzisiejszej relacji przy okazji impresjonistów odbędzie się 19 czerwca. Na niej będą: kilka obrazów Mojżesza Kislinga - z nr. 344 „Siedząca dziewczyna” ol. za 30-50.000 GBP, z nr. 345, tegoż „Młoda dziewczyna w bluzce”, z 1947 r., ol. za 25 - 35.000 GBP, z nr. 386 „Półakt kobiecy”, 1937 r., ol. za 40-60.000, kolejno z nr. 410 „Portret Madeleine Sologne” z 1949 r., ol. za 70-90.000 GBP i z nr. 412 „Paprocie i gerbery w wazonie”, 1932, ol. za 50-70.000 GBP. Tu także z nr. 418 sprzedawana będzie Henryka Haydena „Martwa natura z szachownicą” z 1913 r. ol. za 30 - 40.000 GBP.
Obraz Kislinga „Kwiaty w niebieskim wazonie” ol. z nr. 142 będzie jedynym dziełem artysty z Polski na aukcji 21 czerwca u Christiego w South Kensington.

Wróćmy z powrotem do chronologii, choć pozostaniemy w Londynie. Wydawałoby się, że po udanej sprzedaży „Wnętrza salonu...” St. Żukowskiego atrakcyjną ofertą będą trzy pejzaże artysty, chętnie dotychczas kupowane, podobnie jak malarstwo Wilhelma Kotarbińskiego. Tymczasem w domu McDougall, specjalizującym się w malarstwie rosyjskim, na aukcji 5 czerwca wszystkie obrazy Żukowskiego w cenie 20 - 40.000 € i Kotarbińskiego „Marzenia o Egipcie” za 75 - 90.000 € spadły, a sprzedano jedynie z nr. 144 Iwana Trusza „Zachód słońca nad zatoką” ol., który uzyskał 22.909 € czyli 19,500 GBP.

Alina Szapocznikow, Usta, 1967

Ponownie w Paryżu, w domu Perre Berge wystawiono dwie lampy - rzeźby Aliny Szapocznikow. Z nr. 70 Lampa - „Usta”, 1967, poliester, wys. 46 cm za 100-150.000 € i z nr. 71 Lampa - „Podwójne usta ” z 1968 r., poliester, wys. 53 cm za 120 - 180.000 €. Mimo sukcesu cenowego sprzed kilku dni w Artcurial obie lampy nie zostały sprzedane. Tegoż 6 czerwca w Kolonii w domu Van Ham z nr. 932 wystawiona była na wyprzedaży poaukcyjnej sztuki nowoczesnej i współczesnej, po raz wtóry „Kompozycja bez tytułu” Henryka Stażewskiego z 1976 r. collage + tempera za 1000-1500 € - bez rezultatu. Także 6 czerwca u Bruun Rasmussena w Kopenhadze na aukcji on-line sprzedano za 5350 € obraz z nr. 186 Józefa Chełmońskiego „Popiersie mężczyzny palącego fajkę” ol. Następna licytacja, w tym dniu, odbyła się w Wiedniu, w Dorotheum, gdzie wśród wystawionych olei i akwarel z XIX w. znalazły się obrazy: Stefana Bakałowicza, które nie znalazły kupca, Zygmunta Sidorowicza - oba sprzedane: z nr. 94 „Pejzaż” z 1879 r. ol. ceniony na 1200-1500 € a uzyskał 5000 € i z nr. 96 „Pejzaż ze strumykiem” z 1879 r. ceniony jak wyżej a uzyskał 4750 €. Kolejnym artystą był Władysław Chmieliński, którego dwa obrazy z trzech zostały sprzedane: z nr 95 „Stare Miasto w Warszawie zimą”, ol. osiągnęło 1947 €., z nr. 122 „Trojka przy saniach na wiejskiej drodze”, ol. - 2500 €. Spadł ładny nokturn Franciszka Żmurki „Poranna gwiazda”, ol., szacowany na 4-6.000 €.

Joachim Weingart, Akt widziany od pleców

8 czerwca były tylko dwie aukcje. W Paryżu u Adera odbyła się licytacja obrazów i rysunków dawnych, nowoczesnych i współczesnych, gdzie wystawiono prace kilkunastu polonusów. Niestety, a piszę to 11 czerwca, nie ma wyników aukcji, tak więc musimy pozostać przy cenach szacunkowych i braku wieści co sprzedano i za ile. Z nr. 120 wystawiono Alfreda Aberdama „Chłopca”, ol za 400-500 €; z nr. 134 Jana Peszke „Obierająca kartofle”, ok.1905, ol. za 6-8.000 €; Joachima Weingarta „Akt widziany od pleców”, ol. za 1200 - 1500 €; z nr. 138 Saszy Blondera „Martwa natura z pędzlami”, 1947 ol. za 1200-1500 €; tego samego z nr. 139 „Młoda dziewczyna w czarnej bluzce”, ok. 1943 r., ol. za 1200 - 1500 €; z nr. 206 Teodora Axentowicza „Na święto Jordanu” pastel za 200-300 €; z nr 276 i 277 kompozycje abstrakcyjne Lan-Bara czyli Dawida Langberga, gwasze po 150 - 300 € i następni abstrakcjoniści - z nr. 280 Cyankiewicz za 300-400 € oraz z nr. 282 Caziel (Kazimierz Zielenkiewicz), ol. za 1000-1200 €. Ciekawą postacią w tym towarzystwie był Jean Kwiatkowski. Nie ma o nim nic w Słowniku Artytstów Polskich, za to Hanna Bartnicka-Górska w swej książce o artystach polskich na salonach paryskich skreśliła jego postać. Jan Kwiatkowski (1887 - 1971) zwany w Paryżu „Kwiat” albo „Fra Angelico de Montparnasse” urodził się w Polsce, był zesłany na Sybir, uciekł stamtąd i dotarł do Paryża. Za służbę w wojsku francuskim w I wojnie światowej otrzymał obywatelstwo. Jakiś czas zajmował się szyciem, a potem jako samouk próbował sił w malarstwie. Żył w biedzie, często był bezdomnym. Po ostatniej wojnie, ok.1947 r. został podobno „odkryty” jako artysta przez brazylijskiego marszanda.Wystawiał na paryskich Salonach w latach 1937 - 1960. Zmarł w Paryżu. Na aukcjach paryskich nie spotykałem jego nazwiska i dopiero teraz u Adera znalazłem obraz pod nr. 135 „Akt na sofie”, ol. wyceniony na 600 - 800 €.


Tego samego dnia, w sobotę, w Dusseldorfer Auktionhaus odbyła się licytacja z licznym udziałem obrazów Polaków. Także i tu, niestety, nie ma jeszcze wyników aukcji. A oto obrazy: z nr. 3 Stefana Bakałowicza „Czytająca rzymianka” z 1891 r. ol. za 5.000 €; nr 8 Walerego Brochockiego „Pejzaż z dziewczyną z wiadrem” z 1891 r, ol za 500 €; nr 20 Władysław Chmieliński „Rynek Starego Miasta z widokiem na Zamek Królewski w Warszawie”, akw. za 400 €; nr 101 Jana Konarskiego „Sanie na polnej drodze”, ol za 800 €; nr 102, tego samego „Kareta na drodze polnej zimą”, ol. za 500 €; nr 183 Bolesława Biegasa „Głowa kobiety”, ol. za 2000 €; nr 184 Stanisława Bieńkiewicza, malarza krakowskiego, którego wystawiono „Pejzaż z wodą z okolic Borysławia”, 1891, ol. za 300 €;

Bolesław Biegas, Głowa kobiety

nr 219 Juliusza Słabiaka „Napad wilków na sanie”, ol. za 200 €; z nr. 292 Henryka Epsteina „Pejzaż jesienny”, 1930, ol. za 500 €; z nr. 440 Jankowskiego Czesława Borysa „Szarża Kozaków podczas wojny rosyjsko- tureckiej”, gwasz za 800 €; z nr. 627 Czesława Wasilewskiego „W drodze na targ koński zimą”, ol. za 500 €; z nr. 673 Karola Schweikarta, malarza lwowskiego z XIX w. „Portret kobiecy”,1827, ol. za 800 €; z nr. 711 Wandalina Strzałeckiego „Scena antyczna”, ol. za 1200 €; z nr. 716 Konstantego Szewczenki „Arabska para miłosna”, ol. za 200 € i z nr. 746 Leona Wyczółkowskiego „Włoska żona rybaka”, akw. za 200 €. Podane ceny wywoławcze są atrakcyjne dla polskich zbieraczy, którzy interesują się malarstwem przełomu XIX i XX wieku, a jednocześnie ukazują, że w Dusseldorfie gdzie istniała Szkoła Sztuk Pięknych, konkurująca na przełomie XIX i XX wieku z Akademią monachijską, nasi autorzy są mniej cenieni niż w innych antykwariatach i domach niemieckich.

Wilhelm Sasnal, Samoloty

12 czerwca w Paryżu u Millona na aukcji sztuki współczesnej licytowany był z nr. 217 obraz Wilhelma Sasnala „Samoloty” z 2001 r., akryl wyceniony na 28-35.000 €. Także 12 czerwca u Bonhamsa w Oxfordzie wystawione zostały 4 prace w tech. miesz. Feliksa Topolskiego, wszystkie w tej samej cenie: 800-1200 GBP. Z nr. 35 będzie to „Studium Królowej i Ks. Filipa oraz Biskupa Canterbury w czasie ślubu w 1981 r.”, z nr. 36 „Studia orszaku ślubnego Ks. Karola i Diany”, z nr. 37 „Studium ze ślubu...”, z nr. 90 „Ks. Karol i Diana, ślub 1981”. Także u Bonhamsa 18 czerwca na aukcji impresjonistów w Londynie będzie pod nr. 4 do kupienia M. Kislinga „Młoda paryżanka” z 1937 r. ol za 40-60.000 GBP.

13 czerwca u Spika w Berlinie z nr. 235 wystawiono pejzaż Teodora Ziomka „Wioska Noirmoutier”, ol. wyceniony na 1200 €, a w Uppsali Auktion sześciu polskich autorów: z nr 492 Eugeniusz Geppert „Kompozycja”, 1964, ol. za 1200-1400 €; dwa obrazy Tadeusza Kantora w tej samej cenie 9400-12000 €: z nr. 495 „Enveloppe rouge”, 1966, ol. collage; z nr. 496 „Peinture”, 1963, ol; z nr. 497 Władysława Hasiora „Podwójne wiadomości”, 1968, tech. miesz. za 7-9000 €; z nr. 656 Tadeusza Ajdukiewicza „Obóz Beduinów na pustyni”, ol za 12-18.000 €; z nr. 665 Władysława Bakałowicza „Damy przy klatce z ptakiem”, ol. za 3500-4700 €.

Ludwik Markus, Portret Wilhelma Apollinaire, 1912

Także 13 czerwca u Kornfelda w szwajcarskim Bernie odbyła się, równolegle z otwartymi Targami Sztuki „Art Basel” interesująca aukcja malarstwa i grafiki z XIX i XX w. Na niej z nr 85 wystawiono „Portret Wilhelma Apollinaire” z 1912 r. wykonany przez Ludwika Markusa (Marcoussisa) w technice suchej igły. Rycinę wyceniono na 30000 CHF.

U Dannenberga w Berlinie 15 czerwca z nr. 3341 wystawiono „Portret mężczyzny w garniturze” z 1941 r. ol. namalowany przez Sykstusa Dzbańskiego, o którym już pisałem, w cenie 200 €. W tej samej cenie z nr. 3430 licytowano pejzaż z Kazimierza nad Wisłą pędzla Krzysztofa Raczyńskiego (ur. w 1941 r.) bliżej nieznanego. Dzień później w USA w Dedham w domu Gro-gan & Company wystawiono z nr. 115 Z. Menkesa „Akt kobiety”, tusz wyceniony na 400-600 $. 
18 czerwca w Filadelfii u Freemansa na aukcji sztuki europejskiej będą dwa obrazy Wł. Chełmińskiego pod wspólnym nr. 121 wycenione razem na 1200-1500 $: a) ”Widok na Zamek Królewski w Warszawie od ul. Senatorskiej”, b). „Widok na kościół św. Anny w Warszawie od strony Mariensztatu” oraz z nr. 168 Ludwika Gędłka „Sygnał na trąbce”, ol. za 4-6000 $. Też 18 czerwca, w Toronto, w domu Waddington na aukcji sztuki międzynarodowej wystawione będą - z nr. 201 Wiktora Koreckiego „Zima na wsi”, ol. za 15-20, 000 $ i z nr. 202 Henryka Musiałowicza „Popiersie”, tech. miesz. w cenie jak wyżej.

Anatol Węcławski, Warszawa, 1930

20 czerwca będzie aukcja u Schulera w Zurichu, gdzie z nr. 4362 oferowana będzie „Martwa natura z krzesłem, skrzypcami i owocami” z 1962 r. Maurycego Blonda (Blumenkranca) za 600-900 CHF. Więcej obrazów wystawionych zostanie w Brukseli 22 czerwca w domu Louiza Auktion na aukcji sztuki nowoczesnej i współczesnej. Będą to: z nr. 24 St. Żukowskiego „Wnętrze pokoju”, ol. za 10-15.000 €; Joachima Weingarta „Leżąca kobieta”, oł. za 200/300 €; Jana Peszke dwa obrazy w jednakowej cenie 6-8000 € - z nr. 58 „Pejzaż z morzem”, ol. i z nr. 59 „Dziewczęta na brzegu morza”, ol.; dwa obrazy M. Kislinga - nr 67 „Margeritki w niebieskim wazonie”, ol. za 40-50000 € oraz z nr. 68 „Kwiaty w czarnym wazonie”, ol. za 35-40000 €; z nr. 75 H. Haydena „Martwa natura z mandoliną” z 1921 r, ol. za 100-120000 €; z nr. 83 Piotra Kowalskiego (1927- 2004) „Szary sześcian” plexiglas, tech. miesz. za 2-4000 €. Prócz obrazów będą dwie fotografie Anatola Węcławskiego w jednakowej cenie 1500-2000 € - z nr. 208 „Warszawa”, 1930, egz. 6 z 30 i z nr. 211 „Warszawa” z 1934 r. egz. 10 z 30. Anatol Węcławski (1891 - 1985) był fotografem i profesorem w warszawskiej szkole fotograficznej. Między 1927 a 1981 r. wystawiał na salonach fotografii w Polsce, Hiszpanii, Francji i w USA. W 1981 r., miał wystawę w Centrum G. Pompidou w Paryżu. Tamże u Tajana 26 czerwca na aukcji obrazów dawnych i z XIX w. pojawi się z nr. 89 obraz polskiego artysty - arystokraty. „Alegoria malarstwa” z 1862 r. Andrzeja Jerzego Mniszcha została wyceniona na 7-8000 €.

Jankiel Adler, Akt siedzącej dziewczyny, 1944

Kolejna aukcja odbędzie się 27 czerwca w Londynie w Sothebym, gdzie zostaną wystawione - z nr. 439 Marcina Maciejowskiego „ Sei ruchig hundchen alles geht in or” z 2002 r., ol. za 4-6000 GBP; z nr. 411 Wilhelma Sasnala „Robert Smithson” z 2002 r., ol., za 20-30000 GBP i z nr. 446 Piotra Uklańskiego „Bez tytułu” z 2003 r., druk fotograficzny, egz. 3 z 5 za 12-18000 GBP.

Czerwiec zamknie aukcja w dniu 29 w domu Tiroche w Izraelu.Będzie to I część licytacji pt. „Izraelskie i międzynarodowe malarstwo”. Część II planowana jest na 6 lipca. Tak więc 29 czerwca zobaczymy: z nr. 277 i 278 obrazy J. Adlera „Bez tytułu”, ol. za 6-8.000 $ i „Akt siedzącej dziewczyny”, 1944, ol. za 20-20000 $ oraz z nr. 287 „Akt obok krzesła”, akw. gwasz za 100-1500 $; z nr. 280 M. Kislinga „Ogrodową refleksję”, ol. za 45-60000 $; z nr. 289 Zygmuta Landau „Kobieta z kozą”, ol., za 2-3000 $ i z nr. 297 H. Haydena „Kwiaty w wazonie”, ol oszacowane na 1800- 2500 $. 

I to byłby koniec aukcji na ten miesiąc. Ponieważ udaję się na wakacje życzę wszystkim czytelnikom pogody atmosferycznej i pogody ducha, by i ich urlop był satysfakcjonujący.