Wędrówki po internecie. Paryż i reszta

tekst: Sławomir Bołdok

Najobfitszą w październiku reprezentację kilkudziesięciu artystów, z Polski się wywodzących, zaprezentował paryski dom aukcyjny "Artcurial - Briest - Poulain - F.Tajan", na licytacji "École de Paris" 12 października. Ponieważ Artinfo zamieszcza katalog aukcji nie omawiam tej licytacji, jedynie chcę zwrócić uwagę na kilka kwestii związanych z "École...". Jak do tej pory aukcje pod tym tytułem urządzał, od kilku lat, paryski dom aukcyjny Boisgirarda, który szykuje się do następnej licytacji w grudniu br. Konkurencyjne wystąpienie Artcurial dowodzi, że obrazów, rysunków i grafik, artystów łączonych z tą formacją, jest jeszcze wiele we Francji do zdobycia choć mniej już dzisiaj na rynku pozycji wybitnych. Nie mniej sztuka ta cieszy się sporym uznaniem, czego sygnałem jest wzrost jej cen. Innym sygnałem jest pojawienie się obrazów autorów mniej znanych, jakby spoza "żelaznego" zestawu dotychczas stale powtarzających się nazwisk. Wśród tych "nowych", na najbliższej aukcji, będą - Estera Karp, malarka z Warszawy, wystawiająca niegdyś w Żydowskim Towarzystwie Krzewienia Sztuk Pięknych w stolicy, Dawid Garfinkiel z Radomia, malarz i fotograf, po studiach w ASP w Warszawie i w Krakowie, Pikielny Robert z Łodzi i Goldkorn Jerzy, który przy poparciu Henryka Gottlieba wstąpił do ASP w Krakowie i został malarzem mimo sprzeciwu ortodoksyjnej rodziny.

Halina Nałęcz, Fioletowy księżyc - Czerwona postać, 1966

Wszyscy oni mieszkali we Francji w okresie dwudziestolecia, szczęśliwie uchowali się podczas wojny i działali po 1945 roku. Niepotrzebnie francuscy marszandzi pakują do wspólnego worka twórców, którzy z "École de Paris" nie byli związani, a których łączy z innymi artystami jedynie fakt urodzenia się w Polsce . Taką osobą jest Samuel Hirszenberg, króry zmarł w Jerozolimie w 1908 r. czy Alfred Aaron Wolmark, warszawianin, ur. w 1877 i zmarły 6.01. 1961, od 1894 r. obywatel brytyjski, gdzie studiował malarstwo i tam głównie pracował. Mimo tych drobnych potknięć aukcja w Artcurialu prezentuje liczne interesujące prace, z których być może część pojawi się u nas.

Bencjon Rabinowicz (Benn), Pejzaż z Diatłowa, 1929

Jako się rzekło, po Paryżu, na innych październikowych aukcjach ilość prac artystów z Polski nie jest tak imponująca. Chronologicznie trzeba zacząć od Oxfordu, gdzie 5.10. na aukcji Bonhamsa wystawione zostały dwa obrazy Haliny Nałęcz występującej pod pseudonimem artystycznym"Halima Nalecz". Autorka, uczennica Michała Rouby na Wydz. Sztuk Pięknych na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, a potem po studiach w Anglii, tworzyła sztukę moderne. I takie są jej prace, poz. 14 - akwarela "The Watching King" z 1967 r. ceniona na 300/500 £ oraz poz. 139 - olejny "Fioletowy księżyc / czerwona postać" z 1966 r. za 150 - 200 £ . Znane nazwiska pojawiły się w domu paryskim Rossini, gdzie 6.10. na imprezie zatytułowanej "Obrazy nowoczesne" wystawiono Bencjona Rabinowicza pseudo"Benn" 3 akwarele: nr 19"Pejzaż z Diatłowa" w Rosji, z 1929 r., za 200-300, nr 20"Domek w Lasku Bulońskim", z 1983 r. z ceną 180-250 € i nr 21"Pejzaż z okolic Paryża" 1930 r., wyceniony jak poprzedni . Tutaj jeszcze oferowano dekoracyjne olejne panneau Jana Peszke "Bukiet" za 800-1200 € i rysunek ołówkiem Joachma Weingarta "Mężczyzna z fajką" za 300-500 €.

Jan Peszke, Bukiet

Michał Sozański, Dziewczyna w czepcu

Z rzadka trafiają się polonica u najbliższych naszych sąsiadów. Tym razem ładne akwarelowe tondo (śr. 21 cm) przedstawiające"Dziewczynę w czepcu na głowie" z 1892 r., prawdopodobnie Hucułki, pędzla Michała Sozańskiego wystawili Czesi w Ostrawie 9.10. br na aukcji domu AAA [ Antikvity Art Aukce ] z nr. 232 za 4.300 koron cz. Przy okazji trzeba stwierdzić, że fachowcy z tego domu nie bardzo znają naszą sztukę i Kraków, ponieważ druga pozycja na tej aukcji z nr. 153 oferowana jako"Wojciech Kossak, Na ulicy w Krakowie, ok.1900 r. ol. deska 48 x 37 cm" za 29.000 k. cz. nie jest ani ulicą w Krakowie, ani pracą Kossaka . Z bliskiego sąsiedztwa wracamy ponownie do Paryża, gdzie 10.10. w domu Cornette de Saint Cyr wystawiono z nr. 170 "Martwą naturę" Henryka Haydena za 8 - 12.000 € na aukcji sztuki nowoczesnej. Jak zwykle w Wiedniu, w Dorotheum na aukcji malarstwa XIX w., w dniu 11 października, pokazani zostaną polscy malarze galicyjscy, z tego czasu . Będą to Tadeusz Rybkowski z rodzajową sceną "Zimą przy wiejskiej studni" 1895, nr. 115, wycenioną na 12 - 16.000 € i Tadeusz Ajdukiewicz, który namalował scenę z austriackich manewrów w 1882 r. wystawioną z nr 124 i ceną 28 - 35.000 € . 

Henryk Hayden, Martwa natura z koszykiem, dzbanem i owocami

U Sotheby`ego tego samego dnia w Nowym Jorku na aukcji"Impresjoniści i sztuka nowoczesna + sztuka rosyjska" wystawiony będzie z nr 46. Maurycego Kislinga" Bukiet kwiatów w białym wazonie" z 1947 r, za 25-35.000 $ i z nr 89 Ludwika Markusa [ Marcoussisa ]"Portret Heleny Rubinstein w lewym profilu", akwafortę za 1500 - 2000 $. Ciekawostką tej aukcji jest oferowanie kilkunastu portretów Heleny Rubinstein, znanej wytwórczymi kosmetyków, namalowanych przez różnych artystów, m.in. przez M. Laurencin, R. Dufy, R. Montenegro i in. 12 października rozpoczyna się seria aukcji w domu Christie. Tego dnia w Nowym Jorku na licytacji sztuki XIX w. wystawione zostaną dwa obrazy Alfreda Wierusza Kowalskiego - z nr 44 "Wyścig trojek z saniami na stepie" oszacowany na 40 - 60.000 $ i z nr 45 "Samotny wilk w zimową noc" za 50 - 70.000 $. Również tego dnia, ale w Londynie na aukcji"XX wieczna sztuka brytyjska" z nr 172 wystawiony zostanie "Martwa natura" Jankiela Adlera w cenie 1500 - 2000 £. Także 15.10.  w Londynie na aukcji "Post War & Contemporary Art Sale" pokazane będą prace dwóch Polaków - z nr 319 Romana Opałki "Detal 4045225 - 4047928", 1965, tusz na papierze wyceniony na 20 - 30 .000 £ oraz z nr 336. Wilhelma Sasnala "Bez tytułu", 2001, acryl + collage na płótnie, za 30 - 40.000 £. Dzień później Bonhams w San Francisco na SoMa Estate Auction z nr 5031 pokaże kopię (replikę ?) obrazu który znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie. Będzie to wg. Ludwika Wiesiołowskiego "Dawid grający na harfie" 1887, ol. pł. 165 x 84 cm. podczas gdy oryginał w Warszawie został namalowany w 1881 r. i ma wymiary 184 x 97 cm. Bonhams wycenił obraz na 3 - 5.000 $ . 

Roman Opałka, Detal 4045225 - 4047928, 1965

Wilhelm Sasnal, Bez tytułu, 2001

W Belgii, w Lokeren, gdzie swego czasu grał w tamtejszym klubie Zbigniew Boniek, działa dom aukcyjne" De Vuyst", który 22 .10 wystawi cztery obrazy olejne, w jednej cenie po 1200 - 1500 € każdy, polskiego artysty mieszkającego przed 1939 r. w Belgii - Zygmunta Dobrzyckiego . Będą to: z nr 203 "Statek na śluzie w Damme", z nr 204 "Widok Assyżu", z nr 205 " Widok Bruges" i z nr. 206 "Akt stojący".

Zygmunt Dobrzycki, Statek na śluzie w Damme

Tego samego dnia w Berlinie Auktionhaus Quentin zaprezentuje z nr. 135. ładny"Portret Maryli" pędzla Wojciecha Weissa w cenie 1200 €. U naszych sąsiadów przez morze czyli w domu Bukowski w Sztokholmie 25.10 na" Modern Autumn Sale" z nr 190 prezentowany będzie obraz Tadeusza Kantora z 1969 r. pt. "Permittez emballage" olej + collage ceniony na 16.800 - 18.850 € . Kilka obrazów Kossaków i Styki wystawionych zostanie w Londynie u Christiego 26. 10. na licytacji pt." Starzy Mistrzowie i sztuka 19 w." Adama Styki"Zamyślony Arab" z nr. 324 wyceniono na 4 - 6.000 £, a ceny dwóch obrazów Jerzego Kossaka, z nr. 331."Kościuszko pod Racławicami" 1932 i z nr. 332." Zwyciężyliśmy! Raszyn" z 1927 r. ustalono na 1000 - 2000 £ każdy.

Jankiel Adler, Leżący akt, 1940

Najciekawszy jest obraz Wojciecha Kossaka z nr. 333. Jest to część panoramy " Berezyna" z 1896 r. , którą Wojciech pociął i te fragmenty przemalował w 1908 r. by stanowiły osobne obrazy . Londyński obraz ma wymiary 287 x 303 cm. i cenę szacunkową 6 - 8.000 £ . Ostatni w październiku obraz polski znalazłem w Monachium w galerii Ketterer Kunst, gdzie 28.10 na aukcji sztuki nowoczesnej z nr 422 wystawiony będzie"Leżący akt", rysunek tuszem z 1940 r. Jankiela Adlera, z ceną 1400 €.