Wędrówki po internecie. Obfitość na koniec sezonu

Sławomir Bołdok

Jak zwykle czerwiec, a niekiedy pierwsza połowa lipca, to dla wielu domów aukcyjnych na świecie gorączkowy okres. W tym czasie mnożą się licytacje i nie ustają zabiegi o przyciągnięcie bogatych klientów. Bowiem ich wyjazdy na dłuższe wakacje, często aż do połowy września, sprawiają że większość domów, z braku forsiastych klientów, zamyka na ten czas swoje podwoje, a inne znacznie spowalniają rytm swej pracy. Tak więc corocznie z nadejściem wakacji europejski rynek sztuki symbolicznie kończy sezon, by ożywić się ponownie wczesną jesienią.

Wędrówki, tradycyjnie, zaczynam od Paryża z uwagi na pojawienie się tam największej liczby poloników. Niestety zmniejszająca się, z latami, ilość „galeryjnych” dzieł sprawia, że tamtejsze domy aukcyjne zmuszone są sięgać coraz częściej do mniej efektownych obrazów, obrazków i rysunków autorów, którzy wcześniej prezentowani byli bardziej wartościowymi dziełami. Mimo dysponowania mniej atrakcyjnym towarem marszandzi starają się jednak rozciągać epokę „Ecole de Paris” w czasie, jak gumę, przypisując do niej każdego malarza który stąpał po paryskim bruku, tak w XIX stuleciu jak i w naszych czasach. Warto może w tym miejscu zwrócić uwagę na fakt, że formację „Ecole de Paris” dzieli się na trzy etapy.

Mojżesz Kisling, Bukiet kwiatów w wazonie

Piszą o tym nawet eksperci francuscy jak np. Andre Warnod w „Le berceaux de la jeune peinture. L` Ecole de Paris.” Edition Albin Michel Paris 1925. (http://pl.wikipedia.org/wiki/École_de_Paris). Autor wyróżnia pierwszy etap 1900 - 1920, do którego zalicza Picassa, Chagalla, Modiglianiego, Fuitę oraz licznych artystów przybyłych do Francji z Europy Wschodniej, głównie przed 1914 rokiem. Do drugiej grupy włącza twórców którzy działali w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Rozważania Warnoda uzupełniono, w internecie, o okres po drugiej wojnie światowej, określając te lata jako „Nouvelle Ecole de Paris” do której zaliczani są malarze figuratywni, m.in. Bernard Buffet, poza tym abstrakcjoniści oraz inne odłamy sztuki współczesnej. Ci nowi, młodzi artyści, głównie Francuzi i pochodzący z krajów zachodnich, oprócz nazwy niewiele mają stylowo czy ideowo z tą Ecole... do której przed 1945 r. należeli nasi artyści. Uwagi te dotyczą nie tylko autorów wywodzących się z Polski. Identycznie traktowane są we Francji prace i artyści innych nacji z tzw. Europy Wschodniej. Można i tak, bo czego się nie robi by jak najdłużej utrzymać legendę przynoszącą zyski.

Znaczna liczba dzieł, w czerwcu, sprawia że zwykła wyliczanka oferowanych obiektów może stać się nużąca przeto posłużę się, jak uprzednio, wyróżnieniem obrazów w wyższych cenach oraz takich, które uważam za interesujące. Te mniej ciekawe omówię zbiorczo.

Rajmund Kanelba, Rudowłosa

Wśród paryskich firm dom Millona, w zakresie malarzy zaliczanych do „Ecole de Paris” konkuruje z Boisgirardem, a ze względu na liczbę polskich autorów znalazł się na początku „Wędrówek”. Ale za nim przejdę do tych malarzy wcześniej sygnalizuję, że 4.06 Millon zorganizował aukcję pt. „Sztuka Orientu” gdzie znalazł się obraz jednego z Kossaków. A mianowicie Karola, z nr 316, który przedstawia „Arkadę nad uliczką w Tunisie”, ol. z ceną 2-3.000 €. Obraz został sprzedany za 3798 €. Pierwsza licytacja, gdzie eksponowano liczniej naszych malarzy odbyła się 19.06. Dom Millon w Paryżu uczestniczył we wspólnej aukcji pt. „Sztuka nowoczesna i współczesna” z domem Matsart w Jerozolimie. Wśród oferowanych prac znalazły się obrazy malarzy z Polski. Przede wszystkim 6 olei Mojżesza Kislinga: z nr 26 „Bukiet kwiatów w wazonie", Nowy Jork 1943, ceniony na 150 - 180.000 $, z nr 29 „Bukiet kwiatów w wazonie na tle okna" ok.1920, za 150- 180.000 €. z nr 30 „Anemony i mimozy", 1930, za 100 - 120.000 $, z nr 31 „Pejzaż z Prowansji" 1930 ceniony na 45 - 60.000 $, z nr 32 „Port w Honfleur" 1932, szacowany na 40- 60.000 $ oraz „Mimozy w wazonie" z 1945 r. za 75 - 90.000 $. Pozostale prace to: z nr 36 Henryka Haydena „Martwa natura z trąbką, gitarą...” 1959 w cenie 12 - 16.000 $, z nr 141 Rajmunda Kanelby „Rudowłosa", ol. oszacowana na 5-7.000 $, z nr 142 Henryka Haydena „Kwiaty w wazonie" za 8 - 12.000 $, Zygmunta Menkesa bardzo ładny „Portret młodego chłopca", z nr 143, za 6-8.000 $, z nr 144 Henryka Epsteina „Łodzie w porcie" za 25- 35.000 $ i z nr 146 Maurycego Minkowskiego „Rodzina" z 1927 r., akwarela wyceniona na 9 - 12. 000 $. Mimo że kolejna, trzecia aukcja tego domu odbędzie się dopiero 27.06 w Paryżu prezentuję je razem, by ta sama firma nie pojawiała się kilka razy. 27 czerwca Millon na licytacji pt. „Obrazy nowoczesne" obok obrazów dawniejszych takich jak np. z nr 1 Henryka Siemiradzkiego „Alegoria sztuki", ol. za 2- 3000 € będą też prace autorów związanych w okresie dwudziestolecia międzywojennego z „Ecole de Paris". Na podstawie fotografii poszczególnych pozycji katalogu zamieszczonych w internecie wygląda na to, że Millon postarał się i wystawi dzieła w jakościowo lepszym gatunku od oferty Boisgirarda.

Stanisław Żukowski, Strumyk w zimie

Ze względu na ilość również tutaj zmuszony jestem wymienić tylko ciekawsze obiekty. I tak z nr 50 zobaczymy Stanisława Żukowskiego „Strumyk w zimie", ol. z 1925 r. kiedy artysta już wrócił z Rosji i mieszkał w Polsce, wyceniony chyba ze względu na „nowych Rosjan" na 30-40.000 €. Oferowana będzie także ładna kameralna rzeźba, z nr 54, autora którego prace są m.in. w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie. Ale uwaga! w katalogu, w poz 54/55 nastąpiła pomyłka. Poprawnie tekst winien brzmieć „54. Czarnowski Stanisław, Siedząca elegantka, 1905, brąz, h.43 cm," a do tego dochodzi foto z nr. 55. Szacunek tej rzeźby? nie wiadomo z którego numeru. Na poz. 57 oglądać możemy ładny pejzaż pt. „Miasteczko na Południu" z 1929 r. Leona Szpodrowskiego (Szpondrowskiego) malarza, którego paryscy eksperci mało znają, bo nie podali ani jego imienia, ani lat życia. U nas też jest prawie nieznany więc za źródłem ¹ podaję, że był to malarz urodzony w Polsce, który od ok. 1907 r. mieszkał w Paryżu, a zmarł w 1950 r. Wystawiał pejzaże na salonach paryskich już na początku XX w. i później czego dowodem jest w/w pejzaż z 1929 r. Być może autor był identyczny z ilustratorem Leonem Ludwikiem Szpądrowskim współpracującym z warszawskim „Tygodnikiem Ilustrowanym" w latach 1895 - 1909. Z nr 58 będzie wystawione „Tango" Henryka Epsteina z ok. 1920 r. wycenione na 10-12.000 €, a z numerami od 83 do 88 sześć różnych prac Leopolda Gottlieba.

Leopold Gottlieb, Orzeźwienie

Choć nie wysoko je wyceniono, po 200 - 300 €, to są interesujące bo ukazują jakby przekrój jego twórczości. Będą to: „Pejzaż" z 1932 r. akwarela, „Orzeźwienie" drzeworyt i druga pozycja o tym samym tytule, pastel, „Myjąca się kobieta" rysunek oł., „Akt kobiecy" oł. i „Pieta" oł., a na odwrociu tej kartki są „Płaczące kobiety" rys. oł. Tematykę kobiecą podejmował też Marek Rudnicki (Łódź 1927 - Paryż 2004 ), którego „Kobieta lubieżna" ol. z nr. 90 została wyceniona na 3-4.000 €. Sielankowy „Pejzaż z Prowansji" z nr 96 Zygmunta Landau oszacowano na 1500-2000 €. Interesujący będzie też z nr 100 „Portret kobiety" z 1921 r. Marka Szwarca, w którym pobrzmiewają echa kubizmu. Z prac bardziej znanych twórców uwagę zwracają: Jana Wacława Zawadowskiego „Okno z bukietem kwiatów w wazonie", ol. za 2500-3000 €, z nr 107 Meli Muter „Kobieta w czerwonej sukni" ol., obraz pochodzący z kolekcji Fibaka, ceniony na 6 - 8.000 €, z nr 111 Natana Grunsweigha „Most Ludwika Filipa w Paryżu", ol. za 2-2500 €, Józefa Jaremy „Kompozycja" z 1952 r. tusz, gwasz z nr. 155 za 400-600 € oraz dwa rysunki Tadeusza Makowskiego, o tematyce związanej z rynkiem sztuki - z nr. 161 „Licytacja" (w domu aukcyjnym), oł. za 1000 - 1200 € i z nr 162 „Dom aukcyjny", oł., w tej samej cenie. Ostatnim polonicum jest obraz M. Kislinga „Naga dziewczyna widziana od pleców", ol. wyceniony na 35 - 45.000 €.

Marek Szwarc, Portret kobiety

Z równie obfitą ofertą wystąpi 22 czerwca dom Boisgirarda. Kolejna licytacja ma jednak nieco zmieniony tytuł, gdyż jest to „Ecole de Paris + obrazy nowoczesne i współczesne". Poszerzenie oferty o innych artystów spoza „Ecole...” jest najlepszym dowodem, że wyczerpują się zasoby tej formacji. Kolejnym udokumentowaniem tej tezy są twórcy, których trudno uznać za przynależnych do „Ecole...” tacy jak Michał Czarnowski, którego „Widok Wilna" z 1830 r. ol. z nr 21 wyceniono na 2-2500 €. Także bardziej do części katalogu „malarze współcześni" pasują: z nr 41 rysunek tuszem wykonany przez Tadeusza Kantora przedstawiający kobietę i mężczyznę w miłosnym uścisku, w przyklęku, za 2500 - 3000 €, czy wreszcie trzy prace Jana Lebensteina: z nr 53 „Antic. W hołdzie Strinbergowi", ol. za 4 - 5.000 €, z nr 54 „Portret II" 1973 klisza rentgenowska za 300-500 € i z nr 55 „Kobieta i chimery" tusz, akw. gwasz za 2- 3.000 €.

Przejdźmy teraz do artystów bardziej ze „szkołą” związanych. Ze względu na cenę, wyróżniają się: z nr 103 Wacława Zawadowskiego „Martwa natura" z lat 1918/20 oszacowana na 10-15.000 €, Henryk Kuna prezentowany będzie nie przez rzeźbę ale obraz z nr 48, pt. „Głowa kobiety" z 1927 r. technika mieszana ceniony na 10-15.000 €., z nr 92 dwa obrazy Henryka Haydena - z nr 34 „Martwa natura żółta" 1962 ol. za 4500-5500 € i „Pani Hayden w ogrodzie" z 1966 r. za 4500 -5000 €, Joachima Weingarta „Bukiet kwiatów w garnku" z nr 92 szacowany na 3800 - 4200 €. oraz dwa oleje Natana Grunsweigha - z nr 32 „Las Buloński" za 2200 - 2500 € i „Brzeg rzeki" z nr 33, za 1200 -1500 €. Mnie spośród obrazów wystawionych u Boisgirarda, poza dziełami wymienionymi na początku, podobały się portrety. Odbija się w nich charakter i zależności owych czasów. Berlewi, który był awangardzistą w Warszawie wystawiając „Mechanofakturę" przekonał się w Paryżu, że z takiego malarstwa wyżyć się nie da i zajął się malowaniem lub rysowaniem nieco przesłodzonych oraz lalkowatych portretów na które był zbyt wśród turystów, a przykładem tego jest rysunkiem węglem z nr 10 „Kobieta w opasce we włosach" wyceniony tylko na 200- 300 €. Maurycego Blonda „Portret kobiety" 1961, ol. z nr 11 za 400 - 600 € dowodzi, że malarza czy to we własnym portrecie wystawionym w 2008 r. w Polswiss Arcie czy w prezentowanym obecnie wizerunku bardziej interesowała strona psychologiczna modela i synteza koloru niż dekoracyjność form i barw widoczna w innych jego obrazach. Także solidny i realistyczny, z nr 17, jest „Autoportret" Zdzisława Cyankiewicza z 1946 r. szacowany na 800- 900 €. Odsłania on inny, od przeznaczonego na rynek, nurt prywatny jego sztuki. Do tego nurtu zapewne należy też nieco frywolna scena, z nr 20, przedstawiająca „Artystę w towarzystwie żony i modelki" ol. Jest to największy z czterech oferowanych obrazów, ceniony na 1500 - 2000 €. Pozostałe to - z nr 18 „Pejzaż cubo-futurystyczny" ol. za 800-1000 € i z nr 19 „Pejzaż z końmi" 1944, ol. za 1200 - 1400 €. Wśród autorów znanych i powtarzających się na poprzednich aukcjach Boisgirarda takich jak Aberdam, Eleszkiewicz, Lurczyński, Milich, Caziel, Peske, Pacanowska i inni - ceny szacunkowe nie przekraczają 1500 €, z czego większość jest poniżej 1000 €.

Wcześniej od w/w domów aukcyjnych, bo 16 czerwca na aukcji w domu Cornette de Saint Cyr na licytacji „Sztuki nowoczesnej i współczesnej" wystawionych będzie w pięciu zespołach, od nr 37 do 41 - kilkadziesiąt rysunków Henryka Berlewiego. Każdy pakiet liczy po kilkanaście rysunków węglem, kredkami, oł. itp., i każdy z nich jest szacowany jednakowo - po 400-600 € za zespół. Ponieważ w katalogu są prezentowane tylko przykłady prac Berlewiego, głównie portretowanych osób, przyjąć można że styl tych prac jest podobny do wspomnianego wizerunku z katalogu Boisgirarda. Na marginesie dodać mogę, że gdyby z wszystkich aukcji czerwcowych pozbierać prace Berlewiego to powstałaby całkiem duża wystawa. Obok Berlewiego wystawiony tam będzie z nr 68 jedna praca Henryka Epsteina „Świeżka w lesie", gwasz, akw. za 700-800 €.

Konstanty Szewczenko, Wędrowiec

Większa liczba prac będzie także prezentowana na aukcji zamykającej czerwiec. 30.06 w Tel Avivie w domu Tiroche odbędzie się sprzedaż izraelskiej i międzynarodowej sztuki. Zaczynam od nr 284, obrazu Artura Kolnika przedstawiającego dwóch przebranych chłopców podczas „Zabawy purimowej" ol. wycenionej na 1500 -2000 $, dalej z nr 376 możemy zobaczyć powstałą pod wpływem sztuki Picassa „Postać młodej dziewczyny" oł. akw. w wykonaniu Jankiela Adlera, cenionej na 100-1500 $, inny rysunek oł. z nr 379 prezentuje Zygmunt Menkes. Jego „Stojący młodzieniec" urasta na mocarnego herosa choć wycena jest dosyć słaba, bo tylko 400-600 $. Interesującym rysunkiem kredkami jest, z nr 452, popiersie „Dziewczyny" z 1929 r. wykonane przez Wilhelma Wachtla i wycenione na 400 - 600 $, a także, z nr 319, „Czytająca kobieta” Artura Markowicza, pastel za 500 - 700 $. Bardzo ekspresyjny jest także rysunek tuszem, z nr 665, Artura Szyka, tego znakomitego miniaturzysty, który tym razem stworzył „Postacie" dwóch Żydów, za który żądana cena wynosi tylko 200 - 300 $. Na uwagę zasługują jeszcze dwa oleje; z nr 672 przypisywany Aleksandrowi Kotsisowi grupowy wizerunek „Chasydów" za 600 - 800 $ oraz Konstantego Szewczenki, z nr. 674, przedstawienie „Wędrowca", a właściwie takiego starodawnego pachciarza, który chodząc od domu do domu skupował stare szmaty, ubrania i inne przedmioty. Sam pamiętam, sprzed wojny, takie postacie, które pojawiały się na podwórku kamienicy, gdzie mieszkałem. Cena szacunkowa tej pracy to 600 - 800 $. 

Jankiel Adler, Trzy ptaki

Przyszła teraz pora na inne domy aukcyjne o mniejszej liczbie ofert. W miarę możliwości będę je prezentował chronologicznie. Najwcześniejszą imprezą czerwcową była 1. 06 w Dzień Dziecka aukcja w Berlinie w Villi Grisebach pt. „Klassische Moderne". Wystawiono tam dwa obrazy Jankiela Adlera - z nr 400 „Kwiaty w dzbanku” 1930, ol. za 15-20.000 € i nie sprzedano oraz „Trzy ptaki" przed 1943 r. ol. za 5-7.000 € i ta rozsądna cena sprawiła że znalazł się kupiec za 7930 €. 2 czerwca we Frankfurcie nad Menem w domu Arnold Auktionhas z nr. 516 wystawiono „Wybrzeże Krymu" z 1901 r. Józefa Kraczkowskiego. Tego artysty nie ma w Słowniku Artystów Polskich, a Janina Wiercińska w katalogu prac wystawianych w warszawskiej Zachęcie też nie wiele o nim wiedziała podając tylko, że w 1890 r. wystawił krajobraz. Do tej informacji mogę dodać jedynie, że artysta ur. w Warszawie w 1854 r. a zmarł we Włoszech w Cadenabia w 1914 r. i że z braku wyników aukcji nie wiadomo czy „Wybrzeże...” zostało sprzedane i za ile. Kolejna aukcja malarstwa z XIX wieku odbyła się w Wiedniu w Dorotheum 5.06.

Henryk Siemiradzki, Postać z kurtyny krakowskiego teatru

Wystawiono: z nr. 93 Bakałowicza Władysława „Elegancką damę w białej sukni” ol. deska za 2500 - 3500 €, z nr. 170 Tadeusza Rybkowskiego „Pożegnanie" (dziewczyny z Kozakiem) ol. z 1878 r. maleńka deseczkę za 1200- 1400 €, z nr 174 anonimowego malarza polsko - ukraińskiego (?) „Portret Hucułki" ol. za 2-2500 €, z nr 180 tegoż Rybkowskiego „Postój z końmi" 1899 r, ol. oszacowany na 2500 - 3000 €, z nr 182 Henryka Siemiradzkiego „Postać z kurtyny krakowskiego teatru" z lat 1893/4, ol. za 4-6000 € i z nr 183 Władysława Chmielińskiego „Motyw staromiejski" ol. za 1500 - 2000 €. Z sześciu obrazów sprzedano Bakałowicza za 4750 €, natomiast szaloną cenę uzyskał niewielki szkic Siemiradzkiego (35 x 25 cm) który od 4.000 licytowano aż do 46.600 €. Dwa dni później 7.06. w Paryżu na aukcji „Art moderne" w domu Pierre Berge sprzedano za 5000 € Henryka Haydena „Pola ze stogami” ol. z 1958 r. 

Kolejno omówię teraz imprezy w domu Sotheby`s w Londynie i w Paryżu. Pierwsza aukcja odbyła się 11.06 p.t. „Malarstwo europejskie" gdzie zaprezentowano z nr 11. Józefa Brandta „Kozackiego wartownika" ol. sprzedanego za 25.000 GBP, z nr 27, Władysława Czachórskiego „Bukiet" ol. sprzedany za 32.450 GBP i nr. 71 z „Idyllę" (arabską) Adama Styki, ol. wycenioną na 20-30.000 GBP i nie sprzedaną. Też w Londynie 20.06 odbędzie się licytacja „Impresionist and Modern Art Sale" gdzie znajdą się obrazy Kislinga i Łempickiej. Tej artystki „Martwa natura z liliami i fotografią" z ok. 1944 r. ol., nr 166, wyceniona została na 180- 250.000 GBP, a z nr 167 „Kompozycja we wnętrzu pracowni" z 1941 r. ol. na 80 - 120.000 GBP. Kislinga „Wazon z narcyzami" ol. z 1945 r., nr 201, oszacowano na 15 - 20.000 GBP, z nr 399 „Portret Ewy Busch", z 1938 r. ol. na 15 - 20.000 GBP, kolejny „Portret Ewy Busch" z 1939 r., z nr 400, na 20 - 30.000 GBP, a „Mimozy w wazonie" z 1944 r., nr 406, na 100 - 150.000 GBP.

Wlastimil Hofman, Powrót z lasu w zimowy dzień

Na kolejnej aukcji Sotheby `ego w Paryżu w dniu 21.06 będzie tylko jeden obraz pod nr 156, ale bardzo ciekawy. Dawno już nie widziałem tak ładnej pracy Wlastimila Hofmana przedstawiającej trójkę dzieci w „Powrocie z lasu w zimowy dzień" ol. z 1921 r. Dzieło to wyceniono na 10-15.000 GBP. W ostatnie aukcji Sotheby` ego w Londynie dnia 27.06 pt. „Contemporary Art Day Auction" będą wystawione prace trzech autorów: z nr 112 Wojciecha Fangora olej „B.103" z 1966 r. za 25 - 35.000 GBP, z nr 304 Wilhelma Sasnala „Bez tytułu" ol. z 2002 r. za 20 - 30.000 GBP i z nr 307 Marcina Maciejewskiego „Kalina" ol. z 2006 r. oszacowany na 8 - 12.000 GBP.

Wracam do chronologii. Dnia 12.06. w dalekim Toronto, w Kanadzie, w domu Waddington na aukcji sztuki międzynarodowej, po raz pierwszy pojawili się artyści z Polski. Z nr. 226 wystawiony był nastrojowy „Portret kobiety" Leopolda Gottlieba, pastel z 1903 r., który był eksponowany na salonie paryskim w 1909 r., a na aktualnej aukcji wyceniono go na 5 - 7000 Cdn$. Mimo,że ładny nie został sprzedany. Obraz Bronisławy Rychter -Janowskiej, z nr 326, „Pani czytająca list w salonie" ol. został sprzedany za 1845 Cnd$, z nr 327 obraz ol. Wacława Szymanowskiego [ + Valentino Molina ] „Dyskusja w tawernie" z 1897 r. ceniony na 5-7.000 kanadyjskich dolarów spadł z aukcji. Dwa kolejne obrazy zostały sprzedane: z nr 328 obraz namalowany według Januarego Suchodolskiego, a przedstawiający „Wjazd Gen. Henryka Dąbrowskiego do Rzymu" uzyskał 4.560 Cnd$ i z nr. 329 Włodzimierza Zakrzewskiego „Rynek Nowego Miasta w Warszawie" ol. z 1971 r. osiągnął 9.600 Cnd$.

Tadeusz Kantor, Kompozycja

Rzadko się zdarza, by u sąsiadów z za morza czyli w Szwecji, w Uppsala Auktionskammare pojawiały się polonica. Tym razem na aukcji w dniach 12 -14.06 wystawiono pod nr. 432 obraz Tadeusza Kantora „Kompozycja" z XI.1960 r. ol. wyceniony na 80 - 100.0000 SEK i sprzedano za 92.000 SEK. Natomiast drugi obraz będzie licytowany dopiero 14.06 tak, że w dniu w którym piszę nie znam jeszcze wyniku. Tego dnia w Uppsali będzie też licytowane z nr 1192 Ludwika Gędłka „Polowanie konno z psami" ol. z 1881 r. cenione na 25 - 30.000 SEK.

13 czerwca w Hotel Drouot w Paryżu odbyła się aukcja Adera prezentująca abstrakcję lat 50-tych. Uczestniczyło w aukcji dwoje artystów. Z nr 29 Felicja Pacanowska, z obrazem „Kompozycja", pastel, gwasz w cenie 400-500 € i Lan - Bar [Lanberg, Langberg] Dawid. Bliższe dane tego artysty są niepewne - wg jednych urodził się w Rawie Ruskiej, pod Lwowem, według innych we Lwowie w 1912 r. W 1935 r wyemigrował do Palestyny, od 1947 r. mieszkał w Paryżu i jako Palestyńczyk wystawiał na paryskich salonach. Zmarł w Paryżu w 1987 r. Jedynym argumentem do zaliczenia go do naszych artystów jest spędzona w Polsce młodość. Niektórzy marszandzi paryscy zaliczają go do polonusów inni do Ukraińców, jeszcze ta Palestyna, co tu wybrać? Na wszelki wypadek podaję jakie jego obrazy wystawiono u Adera - z nr. 194 „Kompozycja abstrakcyjna" z 1967 r. ol. za 600 - 800 € i z nr 195 podobna kompozycja za 400-500 €.

Wilhelm Sasnal, Bez tytułu

Dzień później w domu Camard w Paryżu pojawi się rzeźba bez wątpienia polskiego artysty Igora Mitoraja - z nr 77 „Perseusz" brąz, egz. 259 /1000, wys. 38 cm, ceniony na 1900- 2000 €. Tego samego 14.06 w Berlinie w domu Leo Spika wystawiony zostanie, z nr 6, obraz Eugeniusza Arcta „Fara w Kazimierzu n. Wisłą", ol. z 1963 r. wyceniony na 600 €. 15.06 w paryskim domu Piasa na aukcji sztuki nowoczesnej wystawiony będzie z nr 219 „Kompozycja 45 FV 1" Władysława Łopuszniaka, ol. z 1945 r. szacowany na 3 - 3500 €. W domu Dobritz we Frankfurcie nad Menem 16.06. z nr 67 wystawiony będzie olej Feliksa M. Wygrzywalskiego „Bałkańskie wino" za 4000 €, zaś 19.06 u Bonhamsa w Londynie wystawiony zastanie jeszcze jeden obraz Kislinga „Wazon z makami" w cenie 35 - 55000 GBP. Ostatnie dwie aukcje w czerwcu to 27.06 w domu Nagel w Stuttgarcie, gdzie na licytacji pt. „Nowoczesna i współczesna sztuka" wystawione będą: z nr 1011 M. Kislinga „Żaglówki w porcie" akw. z 1918 r. za 8000 €, z nr 1022 Meli Muter „Starzec w kapeluszu" ol. za 6000 € i i tej samej „Jezioro w górach" akw. z 1952 r. za 1800 €. Dwa dni później 29.06 w Londynie u Phillipsa de Pury na licytacji sztuki współczesnej będą oferowane z nr 207 Wilhelma Sasnala „Bez tytułu”, ol z 2001 r. szacowany na 25 - 35.000 GBP, z nr 208 Marcina Maciejowskiego „Protest...” ol. z 2003 r. w cenie 18 - 22.000 GBP i z nr 209 Rafała Bujnowskiego „Okno" ol. za 10-15.000 BGP.

Mam nadzieję, że prezentowany wykaz poloniców w czerwcowych aukcjach na świecie zadowoli wszystkich czytelników z którymi, jeśli nie będzie nic ciekawego w lipcu i w sierpniu, pożegnam się do wczesnej jesieni, życząc wszystkim dobrej pogody i udanych wakacji.


¹ Hanna Bartnicka - Górska, Joanna Szczepińska -Tramer, W poszukiwaniu światła, kształtu i barw, Neriton 2005 s. 357