Wędrówki po internecie. Duże i mniejsze pieniądze

Dawno już nie widziałem tylu ofert aukcyjnych, na których by coś kupić trzeba będzie mieć w kieszeni co najmniej kilkadziesiąt tysięcy dolarów. Na takich kolekcjonerów liczy zapewne Sotheby, które w Nowym Jorku urządza „tydzień aukcyjny" - od 7 do 15 maja. Tego dnia i następnego będą sprzedawane obrazy impresjonistów i nowoczesnych, w cenach [podaję najniższe wywoławcze] np. Pissaro 250 tys.$, Derain 600 tys $, Chagall 1 milion $, Cezanne 25 milionów $, Modigliani 20 mil.$. Na kolejnej aukcji 9 maja - Europejskim malarstwie z XIX w. -też będą wysokie ceny - np. Bouguereau, kilka prac od 300 - 600 tys. €, Courbet, od 200 - 600 tys.€. Podobnie będzie 14 i 15 maja na dwóch sesjach sztuki współczesnej. Pierwsza jest adresowana do nadzianych kupców, gdzie będą obrazy np. Cy Twombli od 500 tys. do 10 milionów $, Fr. Bacon za 30 milinów $, a Pollock za 20 milionów $. Aukcja z 15 maja licząca ok. 500 pozycji, dostępna będzie „dla ludności" ponieważ ceny będą przystępniejsze - np. prace Alex. Caldera od 30.000 $, Sama Francisa tylko od 200.000 $, Pollocka za 130.000 $, a Vasarellego za 35.000 $. Wśród wymienionych licytacji znalazło się kilka obrazów naszych - 7 maja z nr. 70 Tamary Łempickiej „Nowy Jork" z ok. 1929 r. ol. taki dosyć ponury zgeometryzowany widok miasta za 600 - 800.000 $. 8 maja z nr. 219 Ludwika Markusa [Marcoussisa] „Martwa natura z okładką" z 1922 r, gwasz za 12 - 18.000 $, z nr. 298 Mojżesza Kislinga „Portret pani Judis", 1946 ol. za 30 -40.000 $ i z nr. 511 Henryka Haydena „Pejzaż z hotelu", 1918, ol. za 50 - 70.000 $. 

Tamara Łempicka, Głowa kobiety, 1953 Ludwik Markus, Muszla w czerwonym słońcu, 1927

W tym samym domu, w Londynie 23 maja, na aukcji XIX w. malarstwa europejskiego też będą nasi - z nr. 219 Meli Muter „Portret pisarza Georga Polti" za 40 - 60.000 GBP i z nr. 293 Adama Styki „Nad brzegien Nilu" ol. za 20 -30.000 GBP.

Ponieważ konkurencja nie śpi - Christie wystąpił z podobną i kilkudniową ofertą w Nowym Jorku - od 8 do 16 maja, a poza tym szerzej wystąpił w Europie - z aukcjami w Londynie 22 maja, Paryżu 28 maja i Amsterdamie w dniu 29 maj. W odróżnieniu od Sotheby`ego większa część oferowanych prac w USA i w Europie ma niższe ceny wywoławcze, a więc dostępne szerszemu gronu kolekcjonerów. Kilku naszych artystów znalazło się wśród ofert centrali i oddziałów Christie`s.

9 maja w Nowym Jorku na aukcji impresjonistów i modernistów prezentowano: z nr. 366 Markusa Ludwika [Marcoussisa] „Muszlę w czerwonym słońcu", 1927, ol. za 20-30.000 $, z nr. 379 Jankiela Adlera, „Akt" z 1947 r, ol. za 40-60.000 $ oraz Tamary Łempickiej „Głowę kobiety" z 1953 r. ol. za 25-35.000 $. Tego dnia na sesji popołudniowej był obraz Romana Opałki „Detal 3479347 - 3496667"z 1965 r. akryl za 400-500 $. 

22 maja w Londynie na aukcji „XIX-wiecznego malarstwa + orientaliści" będą obrazy - z nr. 69 Tadeusza Ajdukiewicza,”Odpoczynek na pustyni", 1914 za 15 - 25.000 GBP i z nr. 83 Adama Styki „Woziwoda na tle świątyni w Phile", ol. za 30 - 50.000 GBP.

28 maja w Paryżu prezentowany będzie z nr. 36 M. Kislinga portret „Kiki z Montparnasu" z 1924 r., ol. za 40-60.000 €, a 29 maja w Amsterdamie, na podobnej aukcji, Henryka Haydena z nr. 72 „Śpiąca piękność" z 1929 r, ol. za 4 -6.000 €.

Mojżesz Kiling, Kiki z Montparnasu, 1924

Tyle co do głównych konkurentów, bowiem w 2012 r., wg raportu SAP, przypadało - u Sotheby`ego 34,7 %, a u Christiego aż 37,9 % sprzedaży na rynku sztuki. Z obserwacji, wyżej wymienionych i innych aukcji, wynika, że mimo otwarcia na Europę, mimo dostrzegania niewątpliwie twórczości artystów z Polski. nadal znajdujemy się na szarym końcu w rankingu sztuki światowej. I nawet pewne sukcesy młodszych autorów w rodzaju Sasnala, Bujnowskiego, Elsnera i innych nie poprawiły wizerunku. Podstawowym mankamentem był w wieku XX i jest obecnie brak dużych pieniędzy na promocje - generalnie naszej sztuki i dla wybranych artystów. Tylko dzięki samozaparciu, wiek temu, pewna grupa artystów pochodzących z Polski, którzy w większym lub mniejszym stopniu zerwali z zaściankową rodzajowością i bohatersko-końską tematyką, weszła w orbitę międzynarodowego rynku. Ich inne, niż tradycyjne, podejście do formy i motywów zaowocowała wówczas i umocniło się po latach, co sprawia że na rozmaitych aukcjach stale powtarzają się nazwiska - Łempickiej, Kislinga, Haydena, Markusa, Muter-Milchowej, Adlera, a po 1945 r. Opałki, Abakanowicz, Mitoraja. Jak widać jest to bardzo krótka lista. Inni, tzn monachijczycy, moderniści tacy jak np. Berlewi czy Stażewski,albo Kantor, koloryści w rodzaju Tytusa Czyżewskiego są, od czas do czasu, gdzieś tam obecni na aukcjach, ale to gdzieś przekłada się także na wartość rynkową ich prac.

Zygmunt Menkes, Śpiąca kobieta

Wróćmy zatem do dnia dzisiejszego i chronologicznie przejrzyjmy oferty z udziałem polskich malarzy. 5 maja w Filadelfii, w domu Freeman's na aukcji sztuki nowoczesnej i współczesnej wystawiono z nr. 55 Artura Kolnika ze Lwowa „Muzykanta", ol. za 3-5.000 $ i sprzedano go za 9,500 $ oraz z nr. 56 M. Kislinga „Siedzącą nagą kobietę", tech. miesz. pap. za 5-7.000 $, która uzyskała 4.000 $. Też w USA, w Nowym Jorku 8 maja na podobnej tematycznie aukcji w domu Doyle wystawiono z nr. 69 Zygmunta Menkesa „Śpiącą kobietę", ol. za 20 - 30.000 $ i sprzedano za 20.000 $ oraz z nr. 161 ponownie obraz Wojciecha Fangora „M- 49" z 1968 r. za 40-60.000 $, który był oferowany 13.11.2012 r. z nr. 85.Tym razem znalazł kupca za 81.250 $. Kilka dni później, 8 maja u Bonhamsa, na aukcji malarstwa europejskiego pojawiły się trzy obrazy monachijczyków. Z nr. 110 Władysława Szernera „Bezpieczny przejazd", ol. za 15 -20.000 $, sprzedany za 18.750 $, z nr. 111 Szkoła polska XIX w. „Oczekiwanie na dziedzica" [ z l.d. jest sygnatura przypominająca podpis Alfreda W. Kowalskiego i data 76, a sam obraz jest w jego typie, może być kopią], ol. za 6 - 8.000 $, sprzedany za 21.250 $ i ostatni z nr. 112 Władysława Bakałowicza „Ostatnie wiadomości", ol. za 6 - 8.000 $, sprzedany za 6.250 $. 

Henryk Szydłowski, Martwa natura z czerwonym wazonem, 1997

Dzień później, 9 maja na innym kontynencie, w Auckland, w Nowej Zelandii na aukcji w International Art Centre wystawiony zostanie z nr. 12 obraz Henryka Szydłowskiego, „Martwa natura z czerwonym wazonem", 1997, ol. za 2500 - 3500 dolarów nowozelandzkich. Ja już kiedyś prezentowałem artystę, który ukończył ASP w Krakowie i w 1978 r. wyemigrował do Nowej Zelandii, a w 1985 r przeniósł się wraz z rodziną do Perth w Australii. Szydłowski wyrobił sobie tam markę, wystawiany jest nie tylko w na antypodach, ale także w Londynie i w USA.

Wracamy do Europy. Kolejną aukcją 11 maja jest pierwsza z trzech aukcji u Lempertza w Kolonii, pt. „Sztuka dawna i z XIX w.” Na niej to z nr. 1256 będzie obraz Ludwika Gędłka „Targ koński w małym miasteczku”, 1881, ol. ceniony na 14 - 16.000 €. Później u Lempertza, na 2 aukcjach sztuki współczesnej będą: 24 maja z nr. 521 Marcina Maciejowskiego „Kochaliśmy się na trawie", 2002, ol. za 9 - 11.000 € i z nr. 587 Henryka Stażewskiego „Kompozycja", 1976, ol.tkt. 30 x 30 cm, na podkładzie z deski za 3 - 4.000 €. Na aukcji 25 maja zostaną wystawione: z nr. 694 Jankiela Adlera „Kompozycja" z 1947 r. ol. za 6 - 8.000 €, z nr. 695 tego samego „Martwa natura z żydowskimi przedmiotami kultu", lata 30-te, tech.miesz, płyta za 12 - 15.000 € i z nr. 709 Henryka Berlewiego „Mechanofaktura", 1957, plastik, 49,5 x 51 x 50 cm za 35 - 40.000 €.

Erwin Maćkowiak, Dziewczyny na balkonie, 1988

W Belgii w Mons, na aukcji w domu MonsAntic odkryłem 12 maja polonusa, zapewne syna dawnej naszej emigracji zarobkowej do tego kraju. Nazywa się Erwin Maćkowiak i urodził się w roku 1926. Wystawiono jego 4 obrazy: z nr. 385 „Cień i cisza" z 1977 r. ol. za 800 - 1230 €, z nr. 387 „Samotność" też z 1977 r, ol, w tej samej cenie, z nr. 390 „Dziewczyny na balkonie" z 1988 r. ol. za 1200 - 2000 € i z nr 391 „Biały koń", ol. za 600 - 800 €.

14 maja w Monachium w domu Ursuli Nusser licytowany będzie z nr. 3004 obraz Waleriana Brochockiego „Zbiór ziemniaków", 1872, ol. za 3000 €. Ten realistyczny, rodzajowy obraz  można traktować jak kronikarski zapis wyglądu polskiej wsi pod koniec XIX wieku.

Dzień później w Wiedniu odbędą się dwie aukcje sztuki nowoczesnej i współczesnej (15 i 16 maja) Na pierwszej „Klassiche Moderne" z nr. 1375 będzie Jankiela Adlera obraz „Dwie figury i martwa natura", ol. gw,, pap. za 8 - 10.000 €, zaś drugiego dnia pokazane zostaną: z nr. 1533 Romana Opałki „Detal 4045225 - 4047928", tusz, pap. za 50 - 60.000 €, z nr. 1718 Jerzego Dudy-Gracza „Polski dialog" obraz 541 z 1981 r. ol. za 12- 18.000 € i z nr. 1724 Marcina Maciejowskiego „Volkswagen Polo" z 2003 r. ol. za 16 - 20.000 €, czyli jak w pigułce różne oblicza naszego malarstwa.

Jan Peszke, Zbiór oliwek Artur Markowicz, Bańka mydlana

Przenosimy się do Paryża. Tam 15 maja u Camarda, oferowany będzie ponownie z nr. 215 plakat Romana Cieślewicza „ZSRR - USA" za 400-500 €, który był już sprzedawany 12 lutego 2013r. z nr. 232. 15 maja, w domu Audap & Mirabaud wystawiony zostanie obraz Edmunda Niemczyka „Plaża w Larvotto", 1970, ol. pap. za 100 - 150 €. Malarz (1933 - 2009) ukończył ASP w Gdańsku w 1960 r. i uczestniczył w Wystawie Malarstwa Młodych w 1963 r. 

Kolejna aukcja odbędzie się u Tajana 16 maja z tytułem „Rysunki nowoczesne". Na niej będą 3 prace Jana Peszki z nr. 218 - 220: „Muzułmanin z Pendżabu", 1915, tusz, za 300-600 €, „Kapliczka z postacią w ogrodzie", tusz, akw. za 500-600 € i „Zbiór oliwek", oł. za 200-300 €. Kolejną pozycją na tej aukcji z nr. 221 będzie olej na tekt. „Kirasjer na koniu w zimie" z 1933 r. Jerzego Kossaka za 3-5.000 €. Też 16 maja na aukcji domu Aguttes w Lyonie z nr. 75 wystawiony zostanie obraz Artura Markowicza pt. „Bańka mydlana", ol. za 1200 - 1500 €. Obraz jest ciekawy, bo odbiega od tematyki żydowskiej, którą artysta zwykł prezentować. Jest to scenka domowa z bawiącym się chłopcem puszczającym bańki.

W znanym w Kolonii domu Van Ham na aukcji „Sztuk Pięknych" w dniu 17 maja będzie 9 obrazów dawnych artystów polskich.Pierwszą pozycją z nr 688 będzie obraz Józefa Pankiewicza (?) „Simchat Tora", ol. z 1923 r. wyceniony na 8 -10.000 €. Na obrazie w lewym dolnym rogu jest sygnatura wersalikami: „J.PANKIEWICZ 23”. Przychodzi mi wytknąć domowi aukcyjnemu, założonemu przez historyka sztuki p. Carolę van Ham w 1959 r., że popełnił przysłowiowego kiksa uznając ten obraz za dzieło Józefa Pankiewicza. Po pierwsze, nawet we wczesnym warszawskim okresie artysta nie podejmował takich motywów judaistycznych. W 1922 r. Pankiewicz miał swoją pierwszą indywidualną wystawę w Paryżu na której pokazał obrazy prezentujące dojrzały koloryzm. Nie wyobrażam sobie by w tym czasie chciał namalować obraz utrzymany w konwencji malarstwa tradycyjnego z końca XIX w., gdyż ten etap miał już za sobą. Poza tym o ile orientuję się w twórczości Pankiewicza sygnował on swoje rysunki i obrazy nazwiskiem pisanym duktem odręcznym i nie znam prac sygnowanych wersalikami, jak na tym obrazie. Pomijając nieprawdziwą atrybucję przyznać trzeba, że obraz jest dobrze namalowany, przedstawiona scena też jest ujęta ciekawie i samemu dziełu od strony formalnej nic nie można zarzucić, poza złą atrybucją. Inne obrazy polskich malarzy na tej aukcji wydają się poprawnie określone i teraz je przedstawię.
Z nr. 553 prezentowane będzie Wyczółkowskiego Leona „Studia róż", pastel, wyceniony na 2500 - 3000 €. Nr 555 to Aleksandra Orłowskiego „Przejażdżka saniami", akw. za 2-3.000 € ; z nr. 745 pojawi się obraz Antoniego Piotrowskiego „Karmienie kur", ol. za 800-1000 €, dalej z nr. 767 Alfreda Wierusza Kowalskiego „Czerkies na koniu", ol. za 5-6.000 €, następnie z nr. 768 J. Konarski (A. W. Kowalski ?) „Odpoczynek koni zimą w wiosce", nieduży ol. za 1000 - 1500 € oraz z nr. 769 drugi obraz Kowalskiego „Wilk w noc zimową" 1890 (?), duży ol. dublowany za 10 - 15.000 €. Ostatnim obrazem z nr. 810 będzie F. M. Wygrzywalskiego „Modlitwa Arabów na pustyni", ol. za 1500 - 2000 €.

We Francji w domu Chantilly Encheres pod Paryżem 19 maja na aukcji sztuki nowoczesnej będą dwie grafiki: rzadko występującego na aukcjach Stanisława Grabowskiego, którego z nr. 54 „Pejzaż z Cordou", z 1924 r., rycina, został wyceniony na 350 - 400 € i z nr. 204 M. Kislinga „Chłopiec z czerwonej bluzie ", lit. b. egz. 77 /150 którą oszacowano w tej samej cenie co poprzednia rycina.

Henryk Siemiradzki, Rozmowa, 1880

Ciekawostką dla mnie była informacja we francuskim portalu aukcyjnym „Aucton francais" że w Petersburgu funkcjonuje firma, która zwie się „Russian Seasons" (dom aukcyjny?) i w nim 19 maja odbędzie się aukcja na której będą obrazy: z nr. 10 Stanisława Żukowskiego „Noc we wsi" - 4 niewielkie obrazki ol. tkt. 16,4 x 27,8 cm każdy, które wyceniono na 10 - 15.000 $, z nr. 11 tegoż autora „Droga nocą w zimie" ol, w podobnej wycenie oraz z nr. 24 obraz Henryka Siemiradzkiego „Rozmowa" z 1880 r. za 100 - 150.000 $. 


Tyle wieści ze Wschodu, wracamy na Zachód. 17 maja w Wersalu u Pillona na aukcji zatytułowanej „Floralies" z nr. 23 prezentowany będzie pejzaż Aleksandra Świeszewskiego „Brzeg jeziora o zachodzie słońca" mały olej za 7-8.000 €, z nr. 140 Henryka Epsteina „Wazon z kwiatami i patera z owocami", ol. za 6-7.000 € i z nr. 216 Henryka Haydena „Wazon z kwiatami", ol. za 4 - 5.000 €.

Stanisł a w Żukowski, Nad strumykiem, 1927

Na „Wiosenną aukcję klasyczną" przenosimy się do Sztokholmu do domu Bukowski` ego, gdzie 28 maja licytowane będą: z nr. 193 Adama Styki „Jeździec na wielbłądzie" ol. ceniony na 17950 - 23900 € oraz z nr. 207 Stanisława Żukowskiego „Nad strumykiem”, 1927 ol. za 11950 - 17950 €.

Dzień później w Paryżu u Adera z nr. 256 licytowany będzie kolejny obraz M. Kislinga „Margeritki i maki w wazonie’’ ol. za 80 - 100.000 €.

Ostatnie dwie majowe aukcje, do których znalazłem katalogi w internecie odbędą się w Berlinie. Pierwsza 31 maja w Villi Grisebach, druga licytacja dwudniowa 31.05 - 1.06 w domu aukcyjnym Bassenge.

Zbigniew Makowski, Bez tytułu, 1969 Rafał Bujnowski, O.T. (Palacz), 2004 Wilhelm Sasnal, Bez tytułu, 2005

W Villi na aukcji pt. „Kunst nach 1945" będzie dużo Polaków: z nr. 771 Romana Opałki  „Tau" z 1965 r. ol.pł. z ceną 15 - 20.000 €; z nr. 781 Zbigniewa Makowskiego, „Bez tytułu" z 1969 r. akw. gwasz za 3 - 4000 € i tegoż samego z nr. 782 „Bez tytułu" z 1963 r, ol.pł. za 6-8.000 €. Potem będą dwie rzeźby Magdaleny Abakanowicz w jednakowej cenie - 4-6.000 €: z nr. 816 „Twarz X" 1986, brąz wys. z podstawą 66,5 cm, i 817 „Magdope", 1986/87, brąz, z podstawą wys. 64,5 cm. Po Abakanowicz prezentowane będzie kolejne pokolenie polskich malarzy Najpierw z nr. 883 i 884 będą dwa obrazy Marcina Maciejowskiego „Bez tytułu" z 2003 r. ol. za 5-7.000 € oraz „U jej boku pojawia się teraz zupełnie nowy facet" z 2000 r, ol, za 9-12.000 €. Dalej z nr. 885 - 887 Rafała Bujnowskiego „O.T. (Palacz) z 2004 r. ol za 4-6.000 €, „Nocny pejzaż" z 2005 r. tryptyk ol. 3 x 30 x 40 cm., w podobnej cenie i „Ściana i obraz" z 2003 r. ol. wyceniony na 5 -7000 €. Ostatnim artystą będzie Wilhelm Sasnal z dwoma pozycjami 888 i 889. Pierwsza dyptyk „Bez tytułu", ol. 2 x 30 x 30 cm, wyceniono na 8 - 10.000 €, drugą „Bez tytułu" z 2005, ol. na 20 - 30.000 €.

Ostatnie dwie licytacje w berlińskim Bassenge są powiązane ze sobą, więc mimo że ostatnia odbędzie się 1 czerwca, wymieniam je razem. 31 maja na aukcji malarstwa będzie z nr. 6172 obraz przypisywany Alfredowi W. Kowalskiemu pt „Myśliwi w lesie", ol. wyceniony na 450 €, zupełnie nie w typie malarstwa Kowalskiego i z nr. 6195 Franciszka Żmurki „Popiersie młodej kobiety", ol za 3500 €. Natomiast 1 czerwca na aukcji „Moderne Kunst" wystawiony zostanie z nr. 7031 „Siedzący akt", 1922 litografia barwna wykonana przez Henryka Berlewiego, w cenie 1000 €.

Na tym kończę tę dosyć obfitą relację majową, która poprzedza aukcje czerwcowe, zwykle jeszcze obfitsze, bo po nich rozpoczynają się w europejskim handlu sztuką wytęsknione wakacje.