Kompozycja

OPINIE:
- autentyczność skonsultowana ze spadkobiercą artystki Adamem Sandauerem

POCHODZENIE:
- kolekcja prywatna, Kraków


„Kreska rani powierzchnię, która zaczyna świecić i mieć kolor. Jakbym zadrapała. Kreska jest przerwaniem pewnej ciągłości, promieniuje jak rana. Jest to wejście w głąb przestrzeni. Rozdarcie”.

Erna Rosenstein

Podobnie jak w przypadku wielu innych surrealistek, dorobek Erny Rosenstein przez wiele lat marginalizowano. Choć aktywnie działała w najważniejszej powojennej grupie artystycznej w Polsce, jej prace w początkach XXI wieku stanowiły dla historyków i miłośników sztuki prawdziwe novum. Odkrycie licznych „nowych” twórczyń XX-wiecznych wiązało się z licznymi próbami odkłamywania dziejów malarstwa, polegającymi na oddaniu sprawiedliwości zapomnianym autorkom. Przemilczane lub sprowadzane do roli żon, muz i kochanek wielkich mężczyzn, zaczęły pojawiać się w coraz liczniejszych publikacjach. Dzieła surrealistek, takich jak Dora Maar czy Lee Miller, niewarte uwagi dla ówczesnych krytyków, obszernie zinterpretowano, opisano i zaprezentowano światu. Podobnie stało się w przypadku Erny Rosenstein, która za sprawą ponownego odkrycia siedem lat po śmierci, obecnie sytuuje się w czołówce najważniejszych i najbardziej znanych nazwisk polskiej współczesności.
Z dzisiejszej perspektywy niezrozumiałe pominięcie twórczyń, a następnie przywrócenie im należnej pozycji stworzyło potrzebę napisania nowej historii sztuki. Wiązało się to z rehabilitacją wyrazów ekspresji, które uważano za niepoważne: drobnych asamblaży, kolaży, rysunków, fotografii, obiektów. Podwójnie wiąże się to z pracami Rosenstein, którą artystyczne wybory wiodły zarówno poprzez meandry wewnętrznych przeżyć, emocji i wspomnień, jak i do przypadku. Malowała obrazy i wykonywała obiekty, które miały zaczarować rzeczywistość i oddać niesamowitość dnia powszedniego. Dzięki swoim dziełom afirmowała upływający czas i chwytała chwilę skazaną na zapomnienie. Dla autorki wybór nadrealizmu był kwestią nie tylko estetyki, lecz także polityki. Jak napisała Agnieszka Taborska, „We Francji lat 40. i 50. tradycji surrealizującej zagrażał jedynie triumfujący egzystencjalizm. Komunistyczne władze widziały w wywrotowym humorze i poetyce snu niebezpieczeństwo dla systemu. Uprawiana w takich warunkach sztuka - choć w swej naturze bardzo prywatna - stanowiła wyraz odwagi” (Agnieszka Taborska, „Zamknęłam oczy - chcę widzieć”, czyli sztuka Erny Rosenstein, „Dwutygodnik”, czerwiec 2011, nr 58).
Podobnie jak Rimbaud, Rosenstein wierzyła, że spojrzenie w siebie jest ważniejsze niż obserwacja zewnętrznego świata. Tak też jej malarstwo, którego doskonały przykład stanowi prezentowana kompozycja, służyło roli swoistego katalizatora: unaoczniało najsilniejsze emocje, wyobrażenia i inne procesy zachodzące w psychice. Tę samą rolę obrazy pełnią dla odbiorców: zachęcają do podążania fantastyczną ścieżką, którą wyznacza charakterystyczna, kręta kreska i dukt pędzla wybitnej artystki.
Ważnym tropem, który odnajdujemy w prezentowanej kompozycji, jest rysunek tuszem, definiujący subtelnie malowane plamy koloru. Kluczem do interpretacji zdaje się rysunek automatyczny, specyficzny sposób pracy z podświadomością, uprawiany przez francuskich surrealistów. Gdy Dorota Jarecka i Barbara Piwowarska próbowały uchwycić rolę podświadomości w dziełach Rosenstein, pisały: „Według znanej analizy Freuda nieświadomość sama dąży do powtórzeń, a to, co wyparte, wydobywa się na powierzchnię świadomego pod wpływem zewnętrznych bodźców. Twórczość Rosenstein rozpięta jest między pracą świadomości, która ocala integralność jednostki, chroniąc ją przed osunięciem się w niemoc i melancholię, a tym obszarem, którego skontrolować ani nazwać się nie da, który wciąż wyłania z siebie to, co nowe i nieznane” (Dorota Jarecka, Barbara Piwowarska, Erna Rosenstein. Mogę powtarzać tylko nieświadomie, Warszawa 2014, s. 9).

Kształciła się w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu (w latach 1932-34) i w Krakowie (1933-36), którą ukończyła pod kierunkiem W. Weissa. W 1942 roku uciekła z lwowskiego getta. W czasie studiów sympatyzowała ze środowiskiem "Grupy Krakowskiej", brała udział w organizowaniu się awangardy artystycznej po II wojnie światowej. Oprócz malarstwa sztalugowego zajmowała się kolażem i twórczością poetycką. Artystka wypracowała indywidualną symbolikę, swobodnie kojarząc formy abstrakcyjne ze światem rzeczywistych kształtów. Jej prace wystawiane były między innymi na Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie (1948 i 1949) i w Warszawie (1957 i 1959), wystawie "Dziewięciu" (1955). Eksponowała również w Galeriach: Krzysztofory i Krzywe Koło. W 1977 roku otrzymała Nagrodę Krytyki Artystycznej im. C. K. Norwida, a w roku 1966 Nagrodę im. J. Cybisa za całokształt twórczości.


PODATKI I OPŁATY:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 18%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.